Absurd na granicy. Telefon woli roaming. Ujawniamy prawdziwy powód

Play rozbudowuje i modernizuje sieć w rejonach przygranicznych zgodnie z zawartymi porozumieniami międzynarodowymi – w przypadku miejscowości przywołanych w artykule, z operatorami czeskimi i niemieckimi.

W wymienionych lokalizacjach mamy stacje wyposażone w technologie 4G oraz 5G. Wyjątkiem jest Przesieka, Karkonoska, gdzie jesteśmy w trakcie uzgodnień z Czechami w kwestii udostępnienia kompletu systemów.

Spośród czterech stacji wymienionych przez czytelnika tylko jedna jest naszą.

Przygraniczne stacje T-Mobile, dokładnie tak samo jak stacje wewnątrz kraju, są wyposażone w technologie 4G/5G. Stacje przygraniczne działają jednak z ograniczoną mocą, stąd w niektórych miejscach dostępność sygnału może być mniejsza niż głębi kraju.

Problem maksymalnych dopuszczalnych mocy na granicach kraju, wynikający z ograniczeń ustanowionych w ogólnych porozumieniach koordynacyjnych, jest adresowany w specjalnych porozumieniach zawieranych pomiędzy operatorami po obu stronach granicy. Tego rodzaju międzynarodowe porozumienia międzyoperatorskie są dobrowolne i następnie akceptowane przez regulatorów państw sąsiednich (w Polsce UKE).

Na mocy tych porozumień operator będący sygnatariuszem porozumienia (np.  T-Mobile) może ustalić z operatorami po drugiej stronie granicy wykorzystującymi te same zakresy częstotliwości, które stacje operatora mogą pracować z większą mocą, niż ta przewidziana w ogólnych porozumieniach koordynacyjnych.

Realizację postanowień tych porozumień T-Mobile rozpoczął w tym roku, a efekty powinny być widoczne na przełomie 2025/2026.

Aktualnie w sieci T-Mobile pracuje zaledwie 38 stacji 3G (z ponad 12 tys stacji), które z opisanych powyżej powodów nie zostały jeszcze wyłączone. Planujemy wyłączyć je do końca tego roku.

Trzeba podkreślić, że problem koordynacji międzynarodowej nie jest tylko problemem operatorów w Polsce. Dokładnie takich samych problemów doświadczają operatorzy po drugiej stronie granicy.

Nie jest prawdą, że źródłem problemu są do dziś nieuregulowane porozumienia UKE z regulatorami państw sąsiednich. Dozwolone poziomy sygnału na granicach wynikają z umów, rekomendacji i zaleceń międzynarodowych opartych o wytyczne CEPT, ECC, EC oraz innych porozumień, np. HCM. Co więcej, UKE dokonuje akceptacji międzynarodowych porozumień międzyoperatorskich, dopuszczając tym samym możliwość nadawania stacji z większą mocą.

Tak, istnieją ograniczenia w rozwoju sieci, które wynikają z europejskich zasad koordynacji międzynarodowej. Dla sieci 2G i 3G określają one preferowane pasma nadawania sygnału. Natomiast dla sieci 4G i 5G definiują maksymalną moc sygnału sieci na granicy pomiędzy dwoma krajami. Zasady wynikające z koordynacji międzynarodowej są symetryczne, co oznacza, że są dokładnie takie same dla obu graniczących ze sobą krajów. Oczywiście sygnały operatorów mogą przekraczać granicę i przez to użytkownikom zdarza się zalogować do sieci operatora zza granicy.

UKE ma świadomość obecnej sytuacji w tym zakresie i jesteśmy gotowi wspierać regulatora przy wypracowywaniu nowych rozwiązań, adresujących aktualne wyzwania. Liczymy na to, że nowe prawo unijne - zapowiadany akt o sieciach cyfrowych - przyczyni się do usprawnienia procesu zawierania porozumień dotyczących korzystania z widma radiowego na trenach przygranicznych. Ściślejsza współpraca pomiędzy krajami członkowskimi, a także z sąsiadami spoza Unii, z pewnością przyniesie korzyści użytkownikom sieci w Polsce.

Nieustannie rozwijamy naszą sieć, aby zapewnić klientom jak najlepszą jakość usług telekomunikacyjnych na terenie całego kraju. W listopadzie zakończymy proces wyłączenia sieci 3G i refarmingu pasma 900 MHz, które niemalże w całości przeznaczyliśmy na sieć LTE. Zmiana ta przyniosła dużą poprawę zwłaszcza przy wschodniej granicy Polski.

Od kilku miesięcy korzystamy także z zasięgowego pasma 700 MHz. Dzięki transmisji na tej częstotliwości dostęp do sieci 5G zyskują mieszkańcy terenów pozamiejskich, tych o niższym poziomie urbanizacji, jak również terenów przygranicznych. Jak dotąd uruchomiliśmy 5G w paśmie 700 MHz na ponad 800 lokalizacjach w całej Polsce.

Prowadzimy także rozmowy z operatorami z krajów sąsiednich, aby wypracować wzajemne uzgodnienia, które będą jak najkorzystniejsze dla klientów i mamy już pierwsze sukcesy. Liczymy, że proces przyspieszy w nadchodzącym czasie.

Kwestie koordynacji sygnałów na granicach są dość złożone i nie można ich ująć za pomocą wskaźnika procentowego czy miary powierzchni. Warunki wykorzystywania częstotliwości na terenach przygranicznych są ustalane w ramach umów międzynarodowych indywidualnie dla różnych pasm i osobno dla różnych krajów, a ich głównym celem jest określenie dopuszczalnych poziomów siły sygnału na granicach, a nie wyznaczanie konkretnych obszarów z ograniczeniami.

Niektóre umowy zawierają dodatkowe ograniczenia dotyczące stawiania nadajników w określonych odległościach od granic czy limitów liczby stacji na danym obszarze, jednak są to raczej wyjątki od ogólnej zasady, którą stanowią informacje o dopuszczalnej sile sygnału dla poszczególnych pasm.

Liczbę stacji, z ograniczeniami wynikającymi z koordynacji międzynarodowej, szacujemy na kilka procent.

Prezes UKE dostrzega problem ograniczonego dostępu do sieci 4G/LTE oraz 5G/NR w strefach przygranicznych, podobnie jak wcześniej identyfikował trudności związane z funkcjonowaniem sieci generacji - 2G/GSM oraz 3G/UMTS. Zjawisko to wynika z uwarunkowań przedstawionych na wstępie, dlatego też Prezes UKE podjął i zrealizował działania umożliwiające operatorom bilateralne negocjacje, o których mowa powyżej i w dalszej części informacji. Kwestia wykorzystania przez operatorów tych możliwości zależy tylko i wyłącznie od ich decyzji i uzasadnienia biznesowego.

Prezes UKE informuje, że cały czas prowadzone są działania zmierzające do zawierania nowych oraz nowelizacji obowiązujących porozumień międzynarodowych dotyczących warunków wykorzystywania widma radiowego w obszarach przygranicznych. Tylko w bieżącym roku, podpisano nowe porozumienie z administracją Niemiec dotyczące pasma 3600 MHz, jak również przygotowano i przekazano administracjom Czech oraz Słowacji i Ukrainy projekty stosownych porozumień dotyczących pasm 700 MHz oraz 3600 MHz. Należy ponadto podkreślić, że ze względu na obecną sytuację geopolityczną współpraca z administracją Ukrainy jest znacznie utrudniona, natomiast z administracją Rosji praktycznie niemożliwa.

Wszystkie nowo podpisywane porozumienia zawierają klauzulę dopuszczającą Porozumienia ws. uzgodnień, a polscy operatorzy są zachęcani przez Prezesa UKE do korzystania z przewidzianych w nich możliwości.

Jak już wyżej wspomniano, dzięki Porozumieniom ws. uzgodnień operatorzy mają możliwości ustalenia mniej rygorystycznych parametrów technicznych konkretnych przydziałów częstotliwości lub mniej restrykcyjnych kryteriów oceny kompatybilności elektromagnetycznej. Korzyści wynikające z zawierania międzynarodowych uzgodnień międzyoperatorskich są bezsprzeczne. Świadczy o tym przykład zachodniej granicy, gdzie w wyniku uzgodnień operatorów polskich i niemieckich, poprawie uległy zasięg i jakość usług telekomunikacyjnych oferowanych za pośrednictwem stacji BTS objętych rzeczonymi uzgodnieniami, jak również zwiększyła się efektywność wykorzystywania zasobów częstotliwościowych.

W ocenie Prezesa UKE, główną przyczyną problemów z zasięgiem oraz jakością sieci komórkowych na obszarach przygranicznych nie są obowiązujące porozumienia pomiędzy administracjami łączności. Podobnie jak w innych częściach kraju, również w tych regionach polscy operatorzy napotykają trudności w pozyskiwaniu lokalizacji pod budowę nowych stacji BTS, wynikające między innymi z protestów lokalnych społeczności, jak również słabo rozwiniętej infrastruktury energetycznej w obszarach przygranicznych niezbędnej do zasilania stacji BTS. W odniesieniu natomiast do granic z Republiką Czeską i Republiką Słowacką dodatkowym czynnikiem utrudniającym rozwój infrastruktury jest górzyste ukształtowanie terenu oraz niska gęstość zaludnienia, co z perspektywy operatorów stanowi czynnik ograniczający opłacalność ekonomiczną inwestycji.

Co ciekawe, droga ta jest niemal całkowicie zamknięta w przypadku dwóch naszych sąsiadów: Rosji oraz Litwy. Jak wyjaśnia UKE, oba te państwa wskazały, że ich wewnętrzne przepisy prawa wykluczają możliwość zawierania tego rodzaju porozumień. W przypadku Litwy udało się wypracować jedynie częściowy kompromis, polegający na tym, że operatorzy mogą prowadzić rozmowy w celu ustalenia mniej restrykcyjnych warunków, jednak bez formalnego porozumienia na szczeblu regulatorów.

Odnośnie systemów 5G, Ministerstwo Cyfryzacji monitorowało w ostatnim czasie przede wszystkim wschodnie tereny Polski przy granicy z Ukrainą. Zakłócenia wynikały z faktu, że pasmo 700 MHz w Ukrainie jest wciąż wykorzystywane na potrzeby Naziemnej Telewizji Cyfrowej, co skutkowało ograniczonymi możliwościami wdrożenia systemów 5G na obszarze graniczącym z Ukrainą.

Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Urzędem Komunikacji Elektronicznej (UKE) uczestniczyło w procesie koordynacji transgranicznej z administracją Ukrainy mającym na celu wypracowanie rozwiązania na rzecz wyeliminowania szkodliwych zakłóceń. W rezultacie zlokalizowano 6 stacji na terenie Ukrainy powodujących zakłócenia przy granicy z Polską i uzgodniono, że jako rozwiązanie tymczasowe zostaną one przestrojone (dokonano zmiany kanałów). Wraz z końcem marca br. pomiary dokonane na terenie Polski potwierdziły wyeliminowanie szkodliwych zakłóceń w paśmie 700 MHz na tym obszarze.

Warunki wykorzystywania częstotliwości z pasm 700 MHz, 800 MHz, 900 MHz, 1800 MHz, 2100 MHz, 2600 MHz oraz 3600 MHz w rejonach przygranicznych objęte są umowami międzynarodowymi z administracjami łączności państw ościennych. Przedmiotowe warunki, określane na podstawie europejskich dokumentów regulacyjnych, tj. stosownych decyzji lub zaleceń Komitetu Komunikacji Elektronicznej (Electronic Communications Committee, ECC) oraz decyzji wykonawczych Komisji Europejskiej, mają zapewnić równoprawny dostęp do widma radiowego, a także umożliwić koegzystencję systemów komórkowych poprzez ochronę odbiorników stacji bazowych (dalej „stacje BTS”) leżących po przeciwnych stronach granic. W konsekwencji, zdecydowana większość stacji BTS zlokalizowanych na omawianych terenach pracuje z ograniczonymi parametrami techniczno-eksploatacyjnymi dostosowanymi do właściwych umów.

W tym miejscu należy wskazać, że administracja polska podpisała z administracjami Niemiec, Czech, Słowacji, Ukrainy (w 2002 r.) oraz Białorusi (w 2019 r.) dodatkowe porozumienia dotyczące możliwości zatwierdzania uzgodnień między operatorami poszczególnych państw (dalej „Porozumienia ws. uzgodnień”), których treść dostępna jest na stronie internetowej BIP-UKE pod adresem: https://bip.uke.gov.pl/umowy-miedzynarodowe-tresci/inne-porozumienia,12.html.

Przedmiotowe uzgodnienia nie zostały dotychczas zawarte z Rosją oraz z Litwą. Oba państwa wskazały, że obowiązujące u nich przepisy prawa wykluczają możliwość zawierania tego rodzaju porozumień. Litwa zaakceptowała natomiast rozwiązanie polegające na tym, by w zawieranych porozumieniach dot. pasm radiowych dla systemów komórkowych uwzględniać zapisy umożliwiające operatorom polskim i litewskim rozmowy w zakresie ustalania mniej restrykcyjnych warunków wykorzystywania częstotliwości z konkretnego pasma radiowego.

Na mocy obowiązujących Porozumień ws. uzgodnień, polscy operatorzy mogą zawierać uzgodnienia z operatorami z ww. państw sąsiednich z mniej rygorystycznymi warunkami wykorzystywania konkretnych przydziałów częstotliwości (np. konkretna stacja BTS może pracować z większą mocą promieniowaną) lub mniej restrykcyjnymi kryteriami oceny kompatybilności elektromagnetycznej (np. wszystkie stacje BTS w danym paśmie radiowym mogą wytwarzać wyższą wartość natężenia pola) w rejonach przygranicznych.

Kwestia wykorzystania przez operatorów tych możliwości zależy tylko i wyłącznie od ich decyzji i uzasadnienia biznesowego. Wszystkie nowo podpisywane porozumienia zawierają klauzulę dopuszczającą Porozumienia ws. uzgodnień, a polscy operatorzy są zachęcani przez Prezesa UKE do korzystania z przewidzianych w nich możliwości.

Prezes UKE informuje, że cały czas prowadzone są działania zmierzające do zawierania nowych oraz nowelizacji obowiązujących porozumień międzynarodowych dotyczących warunków wykorzystywania widma radiowego w obszarach przygranicznych. Tylko w bieżącym roku, podpisano nowe porozumienie z administracją Niemiec dotyczące pasma 3600 MHz, jak również przygotowano i przekazano administracjom Czech oraz Słowacji i Ukrainy projekty stosownych porozumień dotyczących pasm 700 MHz oraz 3600 MHz. Należy ponadto podkreślić, że ze względu na obecną sytuację geopolityczną współpraca z administracją Ukrainy jest znacznie utrudniona, natomiast z administracją Rosji praktycznie niemożliwa.

Informacje o wszystkich zawartych przez administrację polską porozumieniach opublikowane są na stronie internetowej BIP-UKE pod adresem: https://bip.uke.gov.pl/umowy-miedzynarodowe/.

Główne przyczyny problemów z zasięgiem i jakością sieci komórkowych na terenach przygranicznych są podobne jak w innych częściach kraju. Należą do nich trudności w pozyskaniu lokalizacji pod budowę nowych stacji bazowych – często z powodu protestów lokalnych społeczności – oraz słabo rozwinięta infrastruktura energetyczna, niezbędna do ich zasilania.

W rejonach granicy z Czechami i Słowacją dodatkowym utrudnieniem jest górzyste ukształtowanie terenu i niska gęstość zaludnienia. Z tego względu, z perspektywy operatorów, inwestycje w nowe stacje bywają mniej opłacalne ekonomicznie.