Cała prawda o pracownikach po pięćdziesiątce. Nowe złoto rynku zatrudnienia czy ofiary ageizmu, spisane przez firmy na straty

Pracownicy 50 plus. Solidni, lojalni, kompetentni

Eksperci rynku pracy nie mają wątpliwości: pokolenie silversów ma coś, czego często brakuje młodszym. – Są kompetentni i mają bezcenne doświadczenie nabyte po blisko trzydziestu latach pracy – wskazuje Mikołaj Zając, ekspert rynku pracy z firmy Conperio.

Jak dodaje, w przeciwieństwie do pokolenia Z czy Millenialsów, silversi rzadziej zmieniają pracę. – Przedstawiciele młodszych pokoleń często przepracowują maksymalnie dwa-trzy lata w jednym miejscu, starsi natomiast zostają w firmie na dłużej – podkreśla Zając.

To jednak nie tylko kwestia lojalności. Dzisiejsi pięćdziesięciolatkowie nabyli kompetencje cyfrowe, potrafią obsługiwać systemy, programy, technologie.

Badania Conperio pokazują też, że właśnie ta grupa najrzadziej korzysta z fikcyjnych zwolnień lekarskich.

Kompetentni, doświadczeni i… nadal dyskryminowani

Czy zatem firmy, które narzekają na brak rąk do pracy, sięgają po tych, którzy mają wiedzę i doświadczenie? Nie. Z danych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że pod koniec 2024 roku liczba bezrobotnych powyżej 50. roku życia wzrosła o 0,2 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim.

Jak podał PulsHR.pl, cytując badanie Hays Poland, aż 90 proc. respondentów uważa, że osobom po pięćdziesiątce trudniej znaleźć pracę. Dyskryminacja ze względu na wiek – ageizm – nie jest już pojęciem akademickim, tylko codziennością.

Z badań Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że ogłoszenia o pracę wciąż są przesiąknięte stereotypami. W 473 analizowanych ofertach słowo „młody” pojawiało się 27 razy, „dynamiczny” – 29, a „energiczny” – 7. I choć dotyczyły one najczęściej „zespołu”, przekaz był jasny: młodość to atut, doświadczenie – obciążenie.

„Starszy” znaczy gorszy? Nadal tak myśli wielu pracodawców

– Bardzo silne stereotypy ukazujące starszych pracowników jako mniej zdolnych do nauki i adaptacji do nowych technologii potwierdzili menedżerowie z ośmiu krajów OECD – mówiła na łamach PulsHR.pl Anna Potocka-Domin, ekspertka ds. społecznej odpowiedzialności biznesu. – Jednocześnie ci sami ankietowani przyznali, że zatrudniani przez nich pracownicy powyżej 45. roku życia radzą sobie równie dobrze, a czasem nawet lepiej niż młodsi – dodaje.

Eksperci przypominają, że Polska ma jeden z najniższych wskaźników zatrudnienia w grupie 55–64 lata w całej Unii Europejskiej.

Są też i inne pesymistyczne dane. Wśród tych, którzy znajdują zatrudnienie, średnie wynagrodzenie spada o około 10 proc. badań Center for Retirement Research przy Boston College wynika, że co czwarta osoba w wieku 50–65 lat, która traci pracę, nigdy na rynek nie wraca. A ci, którzy znajdą zatrudnienie, zarabiają średnio o 10 proc. mniej niż wcześniej.

Postęp technologiczny premiuje młodych, a starszych spycha na margines

Problem nie dotyczy tylko Polski. W Stanach Zjednoczonych pracownicy w wieku 55–64 lat pozostają bez pracy średnio 26 tygodni, młodsi – 19 tygodni. To długie miesiące, które dla wielu oznaczają utratę wiary i poczucia własnej wartości.

Tymczasem „Barometr Polskiego Rynku Pracy” firmy Personnel Service pokazuje, że 14 proc. polskich pracodawców wprost przyznaje, iż nie chce zatrudniać osób po pięćdziesiątce. – Wciąż mamy do czynienia z marginalizacją zawodową osób po 50-tce – mówi Krzysztof Inglot, ekspert rynku pracy z Personnel Service. – Jeśli nie zaczniemy budować kultury pracy opartej na inkluzywności wiekowej, znajdziemy się w punkcie, z którego będzie bardzo trudno się cofnąć – ostrzega.

Prognozy GUS są nieubłagane: w 2030 roku osób powyżej 60. roku życia będzie niemal 11 milionów, a w 2050 roku ponad 13,5 miliona – blisko 40 proc. populacji. – Ignorowanie potencjału tej grupy to nie tylko problem społeczny, ale i gospodarczy – dodaje Inglot.

Pięćdziesiątka to nie koniec kariery. Ale coraz trudniejszy powrót

Z badań Center for Retirement Research wynika, że 24 proc. Amerykanów po 50. roku życia, którzy stracili pracę, nie znajduje nowego zajęcia.

Ci, którym się udaje, często akceptują gorsze warunki – mężczyźni zarabiają o 15 proc. mniej, kobiety o 7 proc.

Aż 38 proc. Polaków w wieku produkcyjnym deklaruje, że pozostaje dłużej na rynku pracy, by zwiększyć przyszłą emeryturę – wynika z danych Personnel Service.

Dla kobiet motywacja jest jeszcze silniejsza – 43 proc. z nich chce pracować dłużej, by uniknąć ubóstwa na starość.

28 proc. oczekuje po prostu elastyczności – mniejszego wymiaru godzin, spokojniejszego rytmu, zrozumienia.

Strach o emeryturę i brak wiary w system

Jak pokazuje badanie Personnel Service, aż 77 proc. Polaków obawia się, że ich przyszła emerytura nie wystarczy na godne życie. Wśród kobiet ten odsetek sięga 82 proc. Jednocześnie ponad połowa badanych (55 proc.) jest przekonana, że będzie musiała pracować dłużej niż przewiduje to ustawowy wiek emerytalny.

– Ageizm na rynku pracy to nie teoria, ale rzeczywistość. Potrzebujemy konkretnych rozwiązań: elastycznych form zatrudnienia, programów przekwalifikowania, edukacji dla pracodawców – podkreśla Krzysztof Inglot. – W dobie starzejącego się społeczeństwa praca nad zmianą postaw wobec starszych pracowników to inwestycja, nie koszt – dodaje.

Czy zmiana przepisów odwróci zły trend ?

Czy tę tendencję może odwrócić ustawa, która weszła w życie z początkiem czerwca. Jeśli firmy zdecydują się na zatrudnienie pracowników po pięćdziesiątce, przez rok będą otrzymywać dofinansowanie w wysokości 50 proc. pensji minimalnej. W przypadku zatrudnienia emeryta, dofinansowanie obejmuje dwa lata.

Czy to wystarczy, by zatrzymać falę ageizmu? Eksperci są ostrożni. – Warto pójść dalej i wzorem młodych do 26. roku życia zwolnić osoby po 55. roku z PIT – proponuje Krzysztof Inglot. – Kluczowe jest, by nie postrzegać tej grupy jedynie jako przyszłych emerytów, lecz jako wartościowych pracowników, których wiedza i doświadczenie mogą realnie wspierać gospodarkę – konkluduje.