Coraz więcej dzieci choruje. Wirusolog: zdecydowała cena, nie ochrona

• Sprawdź, czy dobrze się odżywiasz. Zrób TEST
• Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej Onet
• Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu

Brakuje nowoczesnych szczepionek w walce z pneumokokami

Według danych epidemiologicznych serotyp 19A odpowiada już za ponad 30 proc. przypadków ciężkich zakażeń pneumokokowych u dzieci do piątego roku życia, a jego oporność na antybiotyki sprawia, że leczenie staje się coraz trudniejsze. W 2024 r. aż 83 proc. zakażeń wywołanych przez szczepy wielolekooporne było związanych właśnie z tym serotypem. Tymczasem skuteczność obecnej szczepionki PCV10 spadła dramatycznie — z 55 proc. pokrycia serotypów w 2016 r. do zaledwie 2,3 proc. w 2024 r.

• Więcej przeczytasz na ten temat w artykule: Eksperci apelują o zmianę szczepionki przeciw pneumokokom w Polsce. "Nie chroni"

Według prof. Teresy Jackowskiej, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, obowiązujący program szczepień ochronnych nie jest dostosowany do aktualnej sytuacji epidemiologicznej.

— Dane epidemiologiczne od 3-4 lat wyraźnie pokazują dynamiczny wzrost zachorowań wywołanych seroptypem 19A w grupie dzieci do piątego roku życia — powiedziała dla PAP. Dlatego eksperci apelują, żeby do programu szczepień wprowadzić nowoczesne szczepionki: PCV13, PCV15 czy PCV20, które oferują znacznie szerszą ochronę.

Podobnego zdania jest dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski, wirusolog, mikrobiolog i diagnosta laboratoryjny, który mówi wprost: — Trzeba iść z duchem czasu i dostosowywać się ze szczepionkami do aktualnej sytuacji epidemiologicznej.

Pneumokoki cały czas groźne. Co ze szczepionką?

Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH wynika, że między 1 stycznia a 15 października 2025 r. zgłoszono 3020 przypadków zakażeń pneumokokami — to wzrost w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, kiedy odnotowano 2692 zachorowania.

— Rzeczywiście obserwuje się w ostatnim czasie zwiększoną częstość zakażeń pneumokokowych wywołanych przez serotyp 19A, ale to nie jest tak, że dostępne w Polsce szczepionki w ogóle na niego nie reagują. Problem polega na tym, że ten szczep nie jest ujęty w szczepionce, która jest refundowana przez państwo i funkcjonuje w powszechnym kalendarzu szczepień — tłumaczy w rozmowie z Medonetem dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski.

• Przeczytaj także: Program szczepień wymaga dostosowania do bieżących potrzeb. Eksperci apelują o zmiany

— To szczepionka 10-walentna Synflorix, o znacznie mniejszym spektrum protekcji, obejmująca tylko 10 szczepów Streptococcus pneumoniae, ale nie ten, który obecnie sprawia najwięcej problemów — dodaje.

Prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska tłumaczy:

— Choroba pneumokokowa to infekcja wywoływana przez bakterię Streptococcus pneumoniae (znaną również jako pneumokok). Jest zaraźliwa i może powodować ciężkie choroby, dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie. Choroba pneumokokowa dotyka wiele różnych układów organizmu — dodając, że może ona prowadzić do schorzeń o łagodnych objawach, np. zapalenia zatok, ale nierzadko ma bardzo ciężki przebieg.

— Może jednak również prowadzić do zapalenia płuc, zakażenia krwi (sepsy) lub bakteryjnego zapalenia opon mózgowych — i może zagrażać życiu w każdym wieku — wyjaśnia ekspertka.

Dlaczego szczepimy się mniej skuteczną szczepionką?

Jak tłumaczy w rozmowie z Medonetem dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski, oczywiście mamy w Polsce do dyspozycji szczepionki, które chronią również przed serotypem 19A, czyli szczepionki 13-walentne i 20-walentne, ale one nie są refundowane. Można zapytać: dlaczego w kalendarzu szczepień jest akurat Synflorix, a nie szersze preparaty?

— Odpowiedź jest prosta — podstawowym kryterium przetargu była cena, a nie zakres ochrony — tłumaczy wirusolog.

— Analogicznie wygląda sytuacja ze szczepieniami przeciwko HPV. Refundowana jest szczepionka dwuwalentna, a nie dziewięciowalentna, czyli ta skuteczniejsza — dodaje.

Pneumokoki mogą zaatakować każdego, ale szczególnie narażone są osoby z następujących grup ryzyka:

• niemowlęta i małe dzieci — zwłaszcza poniżej 5. roku życia, a najcięższe przypadki dotyczą dzieci do 2. roku życia,
• osoby starsze — ryzyko powikłań rośnie wraz z wiekiem, a pneumokoki są główną przyczyną zapalenia płuc u dorosłych i odpowiadają za około połowę hospitalizacji z powodu chorób układu oddechowego,
• osoby z przewlekłymi chorobami — np. cukrzycą, chorobami serca, płuc, układu krwionośnego, niedoborami odporności,
• wcześniaki — mają słabszy układ odpornościowy i są bardziej podatne na ciężkie zakażenia.