"Hipokryzja UE". Boją się umowy handlowej z Mercosurem

Swój sprzeciw wyrażają Polska i Francja, ale porozumienie popiera większość państw Wspólnoty.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Izrael zabija cywilów w Strefie Gazy. "Szokują wszystkich"

Obawy rolników

- Umowa z Mercosur nie zabije, ale poważnie osłabi polskich rolników. Unijne wymagania wobec nich są coraz większe, zwłaszcza w kwestii stosowania środków ochrony roślin, ograniczenia nawożenia, praktyk środowiskowych. Natomiast w Ameryce Południowej tych praktyk nie ma, stosuje się dawno zabronione w Europie środki ochrony roślin. Do tego wypala się lasy. Dziwię się władzom UE, że im to nie przeszkadza, bo wpływa to na ocieplenie klimatu - podkreśla prof. Arkadiusz Artyszak ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie w rozmowie z money.pl.

Założeniem porozumienia jest zniesienie barier handlowych dla europejskich firm np. wysokich ceł. Bruksela zakłada też, że uproszczone zostaną procedury dla biznesu z UE oraz zniesione zostaną przepisy i normy techniczne różniące się od norm międzynarodowych. Jednak największe kontrowersje budzi otwarcie rynku rolnego na produkty pochodzące z państw Mercosuru.

- W Polsce mamy jeden z najwyższych na świecie dobrostanów zwierząt. Wołowina z Ameryki Płd. osłabi naszą hodowlę, która i tak ma problemy z powodu zbyt małej liczby zwierząt. Spadnie zapotrzebowanie na pasze, a pasze to zboża. Już teraz punkty skupu są zapełnione i zboża nie przyjmują. Co będzie dalej? - zastanawia się prof. Artyszak.

W umowie mają pojawić się klauzule bezpieczeństwa. W teorii mają zostać uruchomione, gdy obca żywność zalałaby unijny rynek - np. w kontekście drobiu czy cukru.

"Hipokryzja" UE

O ciemnych chmurach zbierających się nad polskim rolnictwem mówi też Andrzej Gantner z Polskiej Federacji Producentów Żywności Związku Pracodawców.

- Umowę z Mercosur musimy rozpatrywać w kontekście całości sytuacji. Nie wiemy, na jakich zasadach zostanie podpisana nowa umowa o handlu z Ukrainą, co nastąpi w październiku. Czyli nie wiemy, jaka będzie sytuacja na rynku sektora żywnościowego i rolnego - wskazuje nasz rozmówca.

Jego zdaniem "rozmowy z Mercosurem w takiej sytuacji są nie na miejscu". - Ukraina jest znacznie bliżej nas i podpisanie umowy z Kijowem jest pewne. Dlatego najpierw należy określić warunki dla Ukrainy i ich wpływ na gospodarkę żywnościową wszystkich krajów UE, uwzględniając specyficzne uwarunkowania konkurencyjności każdego z nich, a potem, biorąc to pod uwagę, wykonać nową ocenę skutków umowy z Mercosurem. Bez analiz trudno mówić o odpowiedzialnym traktowaniu sektora rolno-spożywczego przez Komisję Europejską - dodaje Gantner.

Eksperci mówią o "hipokryzji" UE względem rolników. Bruksela od lat śrubuje normy w produkcji żywności i jednocześnie chce otworzyć rynek na żywność - prawdopodobnie gorszej jakości.

Zgadza się z nim Andrzej Gantner. - Poziom możliwej kontroli jest bardzo niski. Zwłaszcza że same kraje Mercosur zapowiedziały, że przestrzeganie tych przepisów może okazać się bardzo problematyczne i mogą nie mieć możliwość dokładnego sprawdzenia, każdego producenta rolnego i przetwórcy eksportującego do UE. W tym kontekście umowa z Mercosur jest niekorzystna dla gospodarki żywnościowej UE. To swoistego rodzaju hipokryzja Brukseli, która od kilku lat bardzo mocno zwiększa koszty funkcjonowania naszych rolników i przetwórców, tłumacząc to wymaganiami środowiskowymi, a jednocześnie otwierająca granice na produkty z obszarów, co do których nie ma 100 proc. pewności, że spełniają te wymagania. To stawianie polskiego i europejskiego rolnika na z góry przegranej pozycji - ocenia nasz rozmówca.

Zyska motoryzacja?

Porozumienie z krajami Ameryki Płd. ma pozytywnie wpłynąć m.in. na unijną motoryzację, która odpowiada za 7 proc. PKB państw Wspólnoty. Auta z UE mają trafić na południowoamerykański rynek. W tym momencie cła na samochody z Europy wynoszą 35 proc. i w ciągu 15 lat trwania nowej umowy handlowej całkowicie znikną. W przypadku hybryd oraz elektryków będzie to 18 lat.

- Producenci niemieckich samochodów mogą się na tym przejechać, bo w Ameryce Południowej już prężnie działają Chińczycy - podkreśla prof. Artyszak.

W lipcu "The New York Times" pisał o chińskich gigantach, którzy wkroczyli do Brazylii "z marzeniami o zdominowaniu kontynentu".

"Popyt Brazylijczyków na chińskie pojazdy elektryczne zaszokował tradycyjne marki azjatyckie, europejskie i amerykańskie, które od lat produkowały samochody w Brazylii. Według Brazylijskiego Krajowego Stowarzyszenia Producentów Pojazdów Silnikowych import z Chin wzrósł trzykrotnie w latach 2023–2024. Stowarzyszenie natychmiast zgłosiło sprzeciw, oskarżając chińskie firmy o zalewanie rynku tanimi samochodami" - pisał "NYT".

Zapłacimy mniej w sklepie?

Andrzej Gantner obawia się, że Polska nie sprosta konkurencji z Ameryki Płd. - Mamy zbyt mało czasu, żeby się przygotować. Otwarcie granic dla produktów z Ukrainy pokazało, że nie jesteśmy gotowi na tak silną konkurencję. Zarówno Bruksela, jak i polski rząd, powinny dążyć do szybkiego obniżenia kosztów produkcji żywności, w tym powodowanych przez bardzo wyśrubowane wymagania środowiskowe i fiskalne. Kluczowe jest obniżenie ceny energii, zagwarantowanie dostępu do wody poprzez powszechne zwiększenie poziomu retencji, obniżenie kosztów pracy przez wsparcie innowacyjnych technik produkcji. To jednak wymaga planu i konsekwencji na lata, a nie na rok czy dwa - uważa ekspert.

Czy w takiej sytuacji zyskają konsumenci, którzy zapłacą mniej w sklepie za potencjalnie gorszej jakości towar?

- A widzi pan, żeby chleb staniał, chociaż ceny zbóż spadają? No nie, bo rosną przecież koszty energii. U nas nadwyżki przechwytują pośrednicy lub producenci, a rolnicy nic z tego nie mają. Konsumenci też mieć nie będą - zapewnia prof. Artyszak.

Tego samego zdania jest Gantner. - Nie sądzę, żeby było taniej. Może jedynie w krótszej perspektywie, gdy będą wojny cenowe. Natomiast w dłuższej mogą upadać rodzime gospodarstwa rolne i firmy, a wzrośnie uzależnienie od importu. To wbrew logice bezpieczeństwa żywnościowego, o którym tak dużo teraz mówią politycy - mówi ekspert.

- W ostatecznym rozrachunku może okazać się, że jesteśmy uzależnieni od importu, który zacznie dyktować ceny. I będzie drożej. Wielka Brytania, która pozbyła się część produkcji warzyw na rzecz importu z Maroka, doświadczyła w tamtym roku braków w sklepach, bo rozerwany został łańcuch dostawa z zagranicy. Natomiast pandemia pokazała, że musimy bezwzględnie dbać o rodzimą produkcję i rolników. Wtedy żywności nie zabraknie. I nie będzie problemów z łańcuchem dostaw - dodaje.

Piotr Bera, dziennikarz money.pl