Masz zniszczony banknot? Bank może oddać ci tylko połowę jego wartości

6 dni temu 9

Reklama 3 tysiące złotych na miesiąc.

WAKACJE NA GIEŁDZIE

Wojciech Boczoń2025-07-16 06:00analityk Bankier.pl

publikacja
2025-07-16 06:00

Może się zdarzyć, że do naszego portfela trafi uszkodzony banknot. Może się też zdarzyć, że banknot będzie na tyle zużyty, że nie da się go już puścić dalej w obieg. W takiej sytuacji należy udać się do dowolnej placówki banku i wymienić go na nowy. To prosta i bezpłatna procedura. Warto jednak wiedzieć, kiedy bank może odmówić przyjęcia pieniędzy i co w takiej sytuacji należy zrobić.

Masz zniszczony banknot? Bank może oddać ci tylko połowę jego wartości

Procedurę wymiany zużytych banknotów reguluje zarządzenie nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. NBP z 2024 r. poz. 6). Nowelizacja tego zarządzenia z 17 września 2020 roku zakłada ponadto, że wymiana zniszczonych banknotów oraz bilonów może być realizowana także korespondencyjnie.

Zniszczony banknot wymienisz w dowolnej placówce banku

Co do zasady, nie powinno być problemu z wymianą średnio zużytego czy naddartego banknotu na nowy nominał w placówce banku. Nie trzeba być klientem tego banku – wystarczy wypełnić formularz i okazać dowód osobisty. Banki zobowiązane są wymienić zniszczony banknot, jeśli więcej niż 45 proc. jego pierwotnej powierzchni zachowało się w jednym fragmencie i możliwe jest rozpoznanie jego nominału. Bank przyjmie uszkodzony banknot i wyda nam nowy. Następnie odeśle wadliwy egzemplarz do NBP. Taka procedura jest bezpłatna.

ReklamaMasz apetyt na zysk? Serwujemy gorące spółki na wirtualnym talerzu. Deser? Prawdziwe nagrody!

Jeśli jednak banknot będzie bardzo zniszczony, bank może odmówić wymiany pieniędzy. W takiej sytuacji konieczne będzie odesłanie na własną rękę banknotu bezpośrednio do Narodowego Banku Polskiego. Pieniądze należy wówczas zapakować do koperty oraz wypełnić wniosek znajdujący się na stronie NBP. Korespondencja ze zniszczonymi pieniędzmi powinna być kierowana na adres: Narodowy Bank Polski, Departament Emisyjno-Skarbcowy, ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa z dopiskiem: „DES – wymiana”. Łączna wartość zużytych pieniędzy nie może przekraczać 2000 zł.

W przypadku, gdy zdecydujemy się na przesyłkę banknotów do NBP, zwrot będzie nam przekazany na wskazany we wniosku rachunek bankowy – nie otrzymamy gotówki.

Bank może oddać równowartość połowę wartości nominalnej

Istotną kwestią jest też stopień zniszczenia banknotu. Za bardzo zniszczone banknoty nie uzyskamy 100 proc. ich wartości nominalnej. Przepisy mówią bowiem, że banknot, który zachował od 45 do 75 proc. pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie, zostanie wymieniony za połowę jego wartości nominalnej. Natomiast banknot, który zachował ponad 75 proc. pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie, a także banknot przerwany na nie więcej niż dziewięć części stanowiący w całości 100 proc. powierzchni banknotu, bank wymieni za jego pełną wartość nominalną.

Można wymienić też monety. Zniszczone lub zużyte monety podlegają wymianie w 100 proc., w tym również dwa rozłączone elementy (rdzeń i pierścień), jeżeli pochodzą z monety o tej samej wartości nominalnej. Za połowę wartości nominalnej zostanie wymieniona moneta, jeżeli zachowany został jeden element (rdzeń lub pierścień).

Uwaga na banknoty pochodzące z kradzieży

Warto wiedzieć o jeszcze jednej istotnej kwestii. Obecnie bankomaty wyposażone są w specjalne systemy neutralizacji banknotów, które aktywowane są w przypadku próby popełnienia przestępstwa kradzieży. Gdy alarm uruchomi system, banknoty zostaną zabarwione specjalnym tuszem koloru zielonego lub czerwonego. Środek barwiący wnika w strukturę papieru od krawędzi do środka powierzchni banknotu i zostawia na nim nieusuwalne charakterystyczne plamy. Tak zabarwione banknoty przestają być prawnym środkiem płatniczym i nie mogą być wprowadzane do obrotu gotówkowego.

Jeśli ktoś przekaże nam taki banknot (np. nie zauważymy tego w pliku innych banknotów), nie należy puszczać go dalej w obieg. Trzeba wtedy udać się do jednego z oddziałów okręgowych NBP i złożyć wniosek o wymianę. Przy czym, procedura stosowana w takich przypadkach przewiduje m.in. złożenie we właściwej komendzie policji zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, a ewentualna wymiana następuje dopiero po otrzymaniu postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub prawomocnym zakończeniu postępowania.

O czym jeszcze warto wiedzieć?

Zniszczony banknot nadal jest środkiem płatniczym, ale sprzedawca ma prawo odmówić jego przyjęcia (nawet jeśli są tam drobne dopiski zrobione długopisem).
Jeśli bank będzie miał wątpliwości co do autentyczności zniszczonego banknotu, może odmówić jego przyjęcia i skierować egzemplarz do oceny w NBP.
Kodeks karny nie zabrania niszczenia własnych banknotów, ale przerabianie pieniędzy jest przestępstwem.
Nie wolno wprowadzać do obiegu podrobionych banknotów. Nawet jeśli przyjęliśmy je bez świadomości, że są to falsyfikaty. Taka próba jest przestępstwem.
Na rynku są placówki bankowe, które nie świadczą obsługi gotówkowej. Tam nie wymienimy banknotu. W takiej sytuacji trzeba iść do placówki, w której są standardowe "okienka kasowe".

Źródło: