Nie każdy odetchnie na emeryturze. Badanie pokazuje gorzką prawdę

Jak wynika z badań, po zakończeniu aktywności zawodowej nie każdy zyskuje na zdrowiu psychicznym. Zespół pod kierunkiem Xuefei Li z Uniwersytetu w Edynburgu przeanalizował dane 1538 osób w Holandii, aby sprawdzić, jak emerytura wpływa na samopoczucie przechodzących na nią ludzi.

Badacze śledzili uczestników przez 17 kolejnych lat, analizując stan zdrowia psychicznego pięć i pół roku przed i po przejściu na emeryturę. W badaniu wykorzystano losową próbę gospodarstw domowych, co zwiększyło wiarygodność wyników. Naukowcy potraktowali przejście na emeryturę nie jako pojedyncze zdarzenie, lecz jako proces – dzieląc go na etapy i obserwując zmiany w różnych fazach.

Dochód a zdrowie psychiczne seniorów

Dobrostan psychiczny mierzono krótkim kwestionariuszem MHI 5, obejmującym pytania o nastrój, lęk i poczucie dobrostanu. Analizy wykazały istotne różnice między grupami dochodowymi. Jak się okazało, osoby o niskich dochodach przeżywały największe trudności psychiczne w momencie przejścia na emeryturę, choć początkowo odczuwały poprawę w tym kontekście. Po około dwóch latach ich stan ponownie się pogarszał.

Średnio zarabiający z kolei odnotowali poprawę samopoczucia jeszcze przed emeryturą, a trend ten utrzymywał się w kolejnych latach. Emeryci o wysokich zarobkach nie doświadczyli wyraźnych zmian, choć wielu z nich odnotowało skok w dochodach w roku przejścia na emeryturę. Ci, którzy pracowali dłużej, obserwowali wolniejszą poprawę.

„Zrozumienie tych faz rzuca światło na procesy dostosowawcze, przez które przechodzą ludzie, gdy stają w obliczu wyzwań wewnętrznych i zewnętrznych” – podkreślił Li.

Kiedy praca odbija się na psychice emeryta

W badaniu zauważono, że osoby o średnich dochodach, które wykonywały ciężką pracę fizyczną, miały gorsze wyniki w zakresie zdrowia psychicznego. Rezygnacja z takiej pracy przynosiła jednak krótkotrwałą ulgę.

Z kolei wymagania związane z pracą umysłową nie miały wyraźnego wpływu na kondycję psychiczną po przejściu na emeryturę. To potwierdza teorię, że chroniczne obciążenie fizyczne w pracy odciska się na psychice nawet po jej zakończeniu.

Polityka i wsparcie dla emerytów

W Holandii wiek emerytalny w 2025 roku wyniesie 67 lat, co sprawia, że wielu badanych kończyło aktywność zawodową po sześćdziesiątce.

Choć we wszystkich grupach widać było poprawę samopoczucia w momencie przejścia na emeryturę, pojawiały się także okresy spadku. To wskazuje na potrzebę wprowadzenia ukierunkowanego wsparcia – na przykład doradztwa finansowego dla osób o niskich dochodach, grup wsparcia rówieśniczego dla kobiet z mniejszymi zasobami czy możliwości przechodzenia na mniej wymagające stanowiska przed odejściem na emeryturę.

Również pracodawcy mogliby łagodzić obciążenia fizyczne w ostatnich latach pracy, aby zmniejszyć ryzyko problemów psychicznych u przyszłych emerytów. W systemach zdrowotnych z kolei warto stosować proste narzędzia diagnostyczne, takie jak MHI 5, aby wcześnie identyfikować osoby zagrożone problemami psychicznymi.

Autorzy badania podkreślają, że wyniki odnoszą się do specyficznego systemu emerytalnego w Holandii. Nie rozróżniano też emerytur dobrowolnych i wymuszonych. Dlatego konieczne są dalsze analizy w innych krajach, z różnymi zasadami i warunkami pracy.

Wyniki opublikowano w czasopiśmie SSM – Mental Health.

Czytaj też:
Polacy coraz częściej myślą o emeryturze. Znaleźli nowy sposób na oszczędzanieCzytaj też:
Nowe zasady w kodeksie pracy. Dotyczą osób przed emeryturą