Pielęgniarka zbada i wypiszę receptę? Wkrótce to może być rzeczywistość

Diagnozowanie pacjentów, ordynowanie leków, prowadzenie edukacji zdrowotnej – to tylko niektóre z kompetencji, jakie posiada pielęgniarka lub pielęgniarz prowadzący zaawansowaną praktykę pielęgniarską. Ten model opieki zdrowotnej z powodzeniem działa od lat m.in. w USA, Wielkiej Brytanii, Kanadzie czy Finlandii. Choć jego wdrożenie w Polsce wciąż napotyka liczne przeszkody – mimo rekomendacji WHO, ICN i OECD – pojawia się realna szansa, że także polscy pacjenci wkrótce będą mogli korzystać z tej formy opieki.

fot. Krystian Maj / / Forum

Zaawansowana praktyka pielęgniarska to przełomowe rozwiązanie, które znacząco zwiększa dostępność świadczeń zdrowotnych. Funkcję tę mogą pełnić wyłącznie osoby o najwyższych kwalifikacjach – z tytułem magistra, specjalizacją, minimum pięcioletnim doświadczeniem klinicznym, specjalistycznym szkoleniem oraz po zdanym państwowym egzaminie.

Według Ogólnopolskiej Izby Zaawansowanej Praktyki Pielęgniarskiej ten model opieki zdrowotnej uprawnia je do:

• samodzielnego diagnozowania i leczenia pacjentów w określonym zakresie
• przepisywania i ordynacji leków (zgodnie z listą zatwierdzoną przez Ministra Zdrowia)
• kierowania pacjentów na badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne
• prowadzenia edukacji zdrowotnej i profilaktyki
• udziału w kształceniu i nadzorze nad innymi pielęgniarkami.

Na świecie od 60 lat, a w Polsce dopiero w planach

Jak twierdzi prof. Aleksandra Gaworska-Krzemińska, prof. pielęgniarstwa, prorektor ds. studenckich Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, zaawansowana praktyka pielęgniarska to model, który funkcjonuje na świecie już od lat 60. poprzedniego stulecia.

– Natomiast w Polsce w tej chwili minister zdrowia powołał zespół, który przygotowuje podwaliny do wprowadzenia tej roli – mówi Bankier.pl prof. Aleksandra Gaworska-Krzemińska. – To bardzo istotne szczególnie dla osób bardzo dobrze wykształconych, które chcą autonomicznie podejmować decyzje i opiekować się pacjentami, ale równocześnie tworzyć plany opieki terapeutycznej. Mogłyby również wydzielać sobie konkretne obszary, którymi by się zajmowały np. pacjentami w opiece długoterminowej czy podstawowej opiece zdrowotnej. Wówczas ten pierwszy kontakt byłby właśnie z pielęgniarką z zaawansowanej praktyki. Ona jest w stanie ocenić stan pacjenta, postawić diagnozę, wypisać receptę czy skierować na badania diagnostyczne. Natomiast jeśli jest to obszar bardziej specjalistyczny, wówczas przekazuje go do lekarza.

Potrzeba 100 tys. podpisów

Aby wprowadzić ten model opieki powstała również obywatelska inicjatywa ustawodawcza, prowadzona przez Ogólnopolską Izbę Zaawansowanej Praktyki Pielęgniarskiej (OIZPP). Ma ona ma na celu ustawowe uregulowanie tego zawodu, w którym interdyscyplinarna współpraca lekarzy i pielęgniarek pozwala na racjonalne wykorzystanie zasobów kadrowych. Ustawowe uregulowanie zawodu APN ma również zapobiec dalszej degradacji i marginalizacji zawodowej pielęgniarek, a przede wszystkim – zagwarantować pacjentom lepszy dostęp do opieki.

– Projekt ustawy został przygotowany i skierowany do najważniejszych organów państwowych m.in. premiera, Ministra Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta, Komisji Zdrowia i NFZ, jednak do tej pory nie uzyskaliśmy odpowiedzi. Równolegle trwa zbiórka 100 tys. podpisów niezbędnych do wniesienia projektu do Sejmu oraz kampania informacyjna i zbiórka funduszy, ponieważ inicjatywa jest oddolna, niezależna i non profit.– mówi Bankier.pl Dariusz Popiński, kierownik projektu.

Pomysłodawcy wystąpili także do Prezydenta RP z wnioskiem o objęcie projektu inicjatywą prezydencką, licząc na wsparcie głowy państwa.

Najważniejsza jest samodzielność

Jak podkreślają przedstawiciele OIZPP, inicjatywa ta to także reakcja na brak zdecydowanych działań ze strony władz oraz rozczarowującą postawę Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych (NRPiP), która ograniczyła wdrożenie APN do formy niewiążących rekomendacji.

– Poprzez usunięcie kluczowego atrybutu, jakim jest możliwość samodzielnego działania bez nadzoru lekarza, sprowadzono ideę APN do karykaturalnej formy, kompletnie zniekształcając założenia i sens APN – uważa Dariusz Popiński. – Jest to w jaskrawej sprzeczności z rekomendacjami WHO, ICN i OECD oraz z ugruntowaną praktyką obowiązującą od lat w systemach ochrony zdrowia państw wysoko rozwiniętych jak Wielka Brytania, USA, Kanada, Australia, Dania, Holandia czy Finlandia. W dobie kryzysu kadrowego w ochronie zdrowia i rosnących potrzeb starzejącego się społeczeństwa, jest to nie tylko potrzebne, ale wręcz nieuniknione.

Szansa na specjalistyczne kształcenie

Według prof. Aleksandry Gaworskiej-Krzemińskiej, ponieważ w Ministerstwie Zdrowia wciąż trwają prace nad projektem dotyczącym wprowadzenia modelu zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej, więc od najbliższego roku akademickiego nie można się jeszcze spodziewać wdrożenia edukacji, przygotowującej specjalistów do tego zawodu.

– Trudno powiedzieć, kiedy to nastąpi – mówi prof. Aleksandra Gaworska-Krzemińska. – Zespół zakończy swoje prace do końca grudnia tego roku. Jeśli tak się stanie i powstanie z tego dokument przygotowujący określoną formę kształcenia, która pozwoli na uzyskanie tych kompetencji, to być może już w kolejnym roku akademickim, czyli 2026/2027 będzie taka możliwość. Jeśli tylko przepisy na to pozwolą, jesteśmy pierwsi do ich realizacji – dodaje przedstawicielka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Biorąc pod uwagę, że wynagrodzenia pielęgniarek stają się coraz bardziej atrakcyjne, może to być wyjątkowo popularny kierunek kształcenia dla przyszłych medyków.

Na świecie nie narzekają na zarobki

Pielęgniarki w zaawansowanej praktyce pielęgniarskiej (APN) należą do najlepiej wynagradzanych specjalistów w systemach opieki zdrowotnej na świecie. Według Nurse Practitioner w Stanach Zjednoczonych ich średnie roczne wynagrodzenie wynosi ok. 126 tys. dolarów rocznie, a w Wielkiej Brytanii 50–70 tys. dolarów. Z kolei w Kanadzie APN zarabiają średnio 70–85 tys. dolarów rocznie (dane serwisu Glassdoor), a w Australii od 70 do ponad 110 tys. dolarów (dane Indeed). Bardzo wysokie wynagrodzenia oferują również  w Islandii i Luksemburgu, gdzie pensje przekraczają 140 tys. dolarów rocznie (dane CityJobs.info). 

Źródło: