Schrony obowiązkowe w każdym budynku od 1 stycznia 2026 roku. Nowe prawo uderzy w Polaków. To już przesądzone

Nowy obowiązek od 1 stycznia 2026 roku, czyli garaż lub piwnica jako schron w każdym budynku

Nowe regulacje to efekt wejścia w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej, która stanowi część rządowego Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej na lata 2025–2026. Celem zmian jest stworzenie ogólnokrajowego systemu ewidencji, modernizacji i utrzymania obiektów ochronnych, mającego zwiększyć bezpieczeństwo ludności w sytuacjach zagrożeń.

Zgodnie z art. 206 ustawy, obowiązki dotyczące miejsc doraźnego schronienia obejmą wszystkie inwestycje, wobec których po dniu 31 grudnia 2025 r. zostanie złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub dokonane zgłoszenie budowy. Oznacza to, że już od 2026 roku projektanci i inwestorzy będą musieli uwzględniać w dokumentacji możliwość adaptacji części obiektu (najczęściej garaży lub piwnic) na przestrzeń, w której ludność mogłaby się schronić w razie zagrożenia.

Ustawa wprowadza nową klasyfikację budowli ochronnych. Wyróżnia ich trzy rodzaje:

• schrony – obiekty lub ich części o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, wyposażone w urządzenia filtrowentylacyjne lub pochłaniacze regeneracyjne, zapewniające pełną ochronę przed skażeniami i zagrożeniami;
• ukrycia – obiekty budowlane o konstrukcji niehermetycznej, które nie są całkowicie szczelne, ale ograniczają przenikanie pyłów i gazów;
• miejsca doraźnego schronienia – przestrzenie, które tymczasowo chronią ludność, nie zapewniając jednak pełnej ochrony, jaką oferują schrony lub ukrycia.

Uznanie danego obiektu za budowlę ochronną nastąpi w drodze porozumienia z właścicielem lub zarządcą, albo – w razie braku zgody – poprzez decyzję administracyjną właściwego organu ochrony ludności.

Schrony obowiązkowe w budynkach od 1 stycznia 2026 roku. Nowe obowiązki inwestorów

Wbrew niektórym doniesieniom inwestorzy nie będą musieli budować pełnoprawnych schronów w każdym nowym budynku. Ustawa nie nakłada takiego obowiązku, jednak wymaga, aby obiekty – w szczególności z kondygnacjami podziemnymi – zostały zaprojektowane w sposób umożliwiający ich adaptację na miejsca doraźnego schronienia.

W praktyce dotyczy to budynków z garażami lub piwnicami. Jeżeli projekt nie przewiduje takich kondygnacji, inwestor nie będzie zobowiązany do podejmowania dodatkowych działań. To oznacza, że nowe prawo w praktyce obejmie głównie inwestycje wielorodzinne oraz obiekty użyteczności publicznej.

Jednocześnie brak dostosowania projektu do wymogów adaptacyjnych będzie skutkował odmową zatwierdzenia projektu budowlanego. Organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może bowiem wydać pozwolenia na budowę, jeśli projekt nie jest zgodny z przepisami ustawy i aktów wykonawczych.

Garaże i piwnice mają służyć jako schrony. Za nowy obowiązek zapłacą przyszli właściciele mieszkań

Wprowadzenie obowiązku projektowania przestrzeni z możliwością adaptacji na schrony wiąże się z istotnym wzrostem kosztów inwestycji. Deweloperzy będą musieli uwzględnić m.in.:

• wzmocnienie konstrukcji,
• wykonanie systemów wentylacji i oświetlenia awaryjnego,
• zabezpieczenie otworów i dróg ewakuacyjnych,
• wykonanie sanitariatów i zaplecza technicznego,
• uszczelnienie pomieszczeń przed wodą i zanieczyszczeniami.

Ustawa przewiduje także wymóg zapewnienia 1,5 m² powierzchni na osobę (lub 2 m² dla osób z niepełnosprawnościami), co w wielu przypadkach może być trudne do spełnienia, szczególnie w niewielkich piwnicach. Eksperci ostrzegają, że koszty dostosowania budynków będą znaczne, a deweloperzy z dużym prawdopodobieństwem przeniosą je na nabywców mieszkań. W efekcie nowe przepisy mogą przyczynić się do dalszego wzrostu cen nieruchomości.

– Koszty budowy wzrosną, ponieważ pojawia się dodatkowy obowiązek zaprojektowania schronienia. Trzeba jednak pamiętać, że powinny to być pomieszczenia o podwójnym przeznaczeniu – stwierdził wiceminister spraw wewnętrznych Czesław Mroczek w rozmowie z "Polskim Radiem".

Nowe obowiązki dla samorządów. Gminy i miasta będą zarządzać budowlami ochronnymi

Zgodnie z art. 82 i 86 ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej odpowiedzialność za planowanie, utrzymanie i ewidencję budowli ochronnych spoczywać będzie na jednostkach samorządu terytorialnego. To wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie i wojewodowie będą określać liczbę i pojemność obiektów zbiorowej ochrony, a także wyznaczać budynki, które mogą pełnić funkcję schronów. Samorządy będą też zobowiązane do prowadzenia ewidencji, nadzoru technicznego, planowania modernizacji i szkoleń personelu odpowiedzialnego za ochronę ludności.

Nowe obowiązki oznaczają konieczność opracowania nowych procedur administracyjnych, a często także powołania wyspecjalizowanych komórek organizacyjnych. Dla mniejszych gmin może to stanowić poważne obciążenie finansowe. Środki na realizację tych zadań mają pochodzić z Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej, finansowanego w wysokości co najmniej 0,3 proc. PKB rocznie, w tym 0,15 proc. PKB z budżetu obronnego. Dodatkowe wsparcie zapewnią Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego i Ochrony Ludności oraz rządowy Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności.

Zobacz także:

• Polskie miasto szykuje się na wojnę. Przygotowali plan masowej budowy schronów
• Mapa schronów w Polsce 2025. Gdzie jest schron w okolicy? Gdzie się ukryć w razie wojny?
• Alarm i brak schronu w pobliżu? Ekspertka ujawnia ważną zasadę, która może uratować życie
• Samorządy szykują się na wojnę. Pierwsze pieniądze na schrony już popłynęły, ale czasu jest niewiele

Dalszy ciąg materiału pod wideo