Specjalna emerytura z ZUS dla urodzonych w latach 1949-1968. Kto i na jakich warunkach może ją uzyskać?

Kto i na jakich zasadach może w Polsce otrzymać emeryturę?

Emerytura to świadczenie pieniężne przysługujące osobie ubezpieczonej, która spełni określone warunki wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych.

W przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.:

Aby uzyskać prawo do emerytury, należy:

• osiągnąć powszechny wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
• mieć opłacone składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalne i rentowe przynajmniej za jeden dzień, np. z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej,
• nie pobierać wcześniej emerytury przyznanej z tytułu osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego.

W obowiązującym systemie każdy, kto urodził się po 31 grudnia 1948 r. i w trakcie swojej kariery zawodowej odprowadził choćby jedną składkę na ubezpieczenie społeczne, ma prawo do emerytury.

W przypadku osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.:

Aby nabyć prawo do emerytury, konieczne jest:

• udokumentowanie odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego, który wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Na ten okres składają się zarówno:

• okresy składkowe – czyli czas aktywności zawodowej, np. pracy na umowę o pracę,
• okresy nieskładkowe – okresy, za które nie odprowadzano składek, ale które są wliczane do stażu, np. pobieranie zasiłku chorobowego, opiekuńczego czy nauka na uczelni wyższej.

Spełnienie powyższych warunków gwarantuje przyznanie emerytury w wysokości nie niższej niż ustawowe minimum, które obecnie wynosi 1 878,91 zł brutto.

Jeśli jednak osoba nie może wykazać pełnego wymaganego stażu – tj. posiada co najmniej 15 lat pracy (kobieta) lub 20 lat pracy (mężczyzna) – również może uzyskać prawo do emerytury. W takim przypadku świadczenie zostanie przyznane, ale bez gwarancji minimalnej wysokości, co oznacza, że jego kwota może być niższa od ustawowo określonego minimum.

Specjalna emerytura z ZUS dla osób urodzonych w latach 1949-1998, które wykonywały określone zawody związane z działalnością twórczą lub artystyczną

Przedstawiciele niektórych profesji mogą jednak uzyskać emeryturę kilka, a nawet kilkanaście lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Wśród nich są osoby wykonujące zawody związane z działalnością twórczą lub artystyczną. Uprawnienia do wcześniejszej emerytury przysługują osobom, które urodziły się po 1948 roku i nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego (OFE) lub złożyły za pośrednictwem ZUS wniosek o przekazanie zgromadzonych środków z OFE na dochody budżetu państwa. Kluczowym warunkiem jest osiągnięcie wieku emerytalnego przewidzianego dla osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną, który jest niższy niż powszechny wiek emerytalny. Ponadto, do dnia 1 stycznia 1999 r. (lub do 31 grudnia 2008 r. w przypadku osób urodzonych w latach 1949–1968) trzeba było udokumentować odpowiedni staż pracy – co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z czego minimum 15 lat musi stanowić okres działalności twórczej lub artystycznej.

Wiek emerytalny dla pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną – ile wynosi?

W przypadku osób wykonujących działalność artystyczną lub twórczą wiek emerytalny jest uzależniony od charakteru wykonywanego zawodu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, różni się on w zależności od rodzaju pracy i wynosi:

• dla tancerek, akrobatek, gimnastyczek, ekwilibrystek oraz kaskaderek – 40 lat w przypadku kobiet i 45 lat w przypadku mężczyzn,
• dla solistek wokalistek, muzyków grających na instrumentach dętych oraz treserów zwierząt drapieżnych – 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn,
• dla artystek chóru, żonglerek, komiczek cyrkowych oraz aktorek teatrów lalek – 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
• dla aktorek i dyrygentek – 55 lat,
• dla muzyków grających na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych i klawiszowych, operatorów obrazu filmowego oraz fotografików – 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn.

Jak i kiedy złożyć wniosek o emeryturę z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej?

Wniosek o emeryturę z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej można złożyć na kilka sposobów. Należy jednak pamiętać o odpowiednim terminie i kompletnej dokumentacji.

Wniosek można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS – pisemnie lub ustnie do protokołu. Istnieje także możliwość przesłania dokumentów za pośrednictwem operatora pocztowego, polskiego urzędu konsularnego (jeśli wnioskodawca przebywa za granicą) lub w formie elektronicznej przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.

Dokumenty należy złożyć nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania emerytury lub planowanym terminem przejścia na świadczenie. Jeśli wniosek zostanie złożony przedwcześnie, ZUS wyda decyzję o odmowie, wskazując niespełnione warunki. W przypadku złożenia dokumentów po spełnieniu wymagań, prawo do emerytury zostanie ustalone od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Formularz wniosku EMP można pobrać ze strony internetowej ZUS, wypełnić elektronicznie na PUE ZUS lub uzyskać w każdej placówce ZUS w punkcie informacyjnym.

Do wniosku należy dołączyć:

• dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe;
• świadectwa pracy lub zaświadczenia potwierdzające zatrudnienie, prowadzenie działalności pozarolniczej, odbycie służby wojskowej, pobieranie zasiłku dla bezrobotnych, przebywanie na urlopie wychowawczym czy ukończenie nauki w szkole wyższej;
• dokumenty potwierdzające okresy wykonywania działalności twórczej lub artystycznej, w tym:

• świadectwo pracy potwierdzające wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej w pełnym wymiarze czasu pracy – dla pracowników,
• decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców określającą rodzaj działalności, datę jej rozpoczęcia oraz okres opłacania składek – dla osób samozatrudnionych;

• dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie.

Te osoby wykonujące zawody związane z działalnością twórczą i artystyczną emerytury z tego tytułu nie dostaną

Emerytura z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej nie przysługuje osobom, które osiągnęły już powszechny wiek emerytalny. Oznacza to, że ma ona charakter wcześniejszego świadczenia, przyznawanego przed nabyciem prawa do zwykłej emerytury z ubezpieczenia społecznego. Jej celem jest wsparcie osób, które ze względu na charakter swojej pracy (np. tancerze, muzycy, aktorzy czy kaskaderzy) nie są w stanie kontynuować działalności zawodowej w pełnym wymiarze przez dłuższy czas. Dlatego wniosek o emeryturę artystyczną należy złożyć przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w momencie, gdy artysta spełnia wymagane warunki dotyczące wieku i okresów składkowych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo