Szczury łapią nietoperze w locie. To zagrożenie dla europejskich gatunków i ludzkiego zdrowia

Po raz pierwszy w historii sfilmowano szczury polujące na nietoperze w locie. Kamera uchwyciła niezwykłe polowanie podczas badań dwóch zimowisk nietoperzy na północny Niemiec: Segeberger Kalkberg w Bad Segeberg i Lüneburger Kalkberg w Lüneburgu. Są one używane głównie przez nietoperze z podrodzaju Myotis (Nocek). Autorzy badań stwierdzili, że ich wyniki pokazują z jednej strony dużą zdolność szczurów w przystosowaniu się do środowiska miejskiego, z drugiej zaś strony wskazują na dodatkowe źródło zgonów wśród rodzimych nietoperzy i rodzą obawy o potencjalne przenoszenie się patogenów pomiędzy dwoma ważnymi rezerwuarami świata dzikiej fauny.

W zimowisku Segeberger Kalkberg zaobserwowano jak szczury, pomimo tego, że słabo widzą w ciemności, ustawiały się w wylotach dla nietoperzy, stawały na tylnych łapach, stabilizowały swoją pozycję ogonem i przednimi łapami chwytały przelatujące ssaki. Drugą ze strategii było polowanie na nietoperze, które przysiadły na ziemi, by odpocząć. Zanotowano w sumie 30 prób polowania, z czego 13 było udanych. Badacze przypuszczają, że w zupełniej ciemności szczury nie posługiwały się wzrokiem, ale wyczuwały nietoperze dzięki wibrysom. W badanym miejscu naukowcy znaleźli 52 nietoperze zabite przez szczury. Nie wszystkie były zjedzone, co wskazuje, że szczury zachowywały zapasy na później.

W Lüneburger Kalkberg – gdzie obserwowano szczury patrolujące okolice zimowiska – nie zauważono, by szczury polowały na nietoperze. Znaleziono jednak ciała nietoperzy oraz dowody wskazujące, że padły one ofiarami szczurów.

Nasze badania przynoszą pierwsze udokumentowane dowody na systematyczne polowania urządzane przez szczura wędrownego na nietoperze w miejskich zimowiskach w Europie, stwierdzają naukowcy. Obserwacje ujawniły znaczące zręczność R. norvegicus w środowisku naturalnym. Szczury używały wibrysów i przednich łap do wykrywania oraz chwytania nietoperzy w całkowitych ciemnościach, wykorzystując ogony do utrzymania równowagi, dodają.

Zaobserwowane zachowanie szczurów świadczy o istnieniu dodatkowej, nieznanej dotychczas presji na niezwykle pożyteczne zwierzęta, jakimi są nietoperze. Podczas hibernacji narażone są one na drapieżnictwo ze strony wielu gatunków, inwazyjny szczur wędrowny może tylko pogorszyć sytuację nietoperzy w Europie. Stąd też apel naukowców o aktywne zarządzanie populacją szczurów w pobliżu zimowisk nietoperzy.

Autorzy badań zauważają też, że i szczury i nietoperze są istotnymi rezerwuarami patogenów, w tym koronawirusów i paramyksowirusów. Ich bliska interakcja oznacza niebezpieczeństwo wymiany patogenów. To zaś może zmienić dynamikę rozprzestrzeniania się chorób i zwiększać ryzyko przenoszenia tych patogenów na ludzi i udomowione zwierzęta.

Filmy z zarejestrowanym polowaniem można obejrzeć w artykule Active predation by brown rats (Rattus norvegicus) on bats at urban mass hibernacula in Northern Germany: Conservation and one health implications.

szczur nietoperz polowanie