Tak pada mit o niemieckich emeryturach. Co piąty senior za Odrą dostaje takie świadczenie

Według najnowszych danych Federalnego Urzędu Statystycznego w Wiesbaden, 20 proc. osób w wieku emerytalnym powyżej 65 lat dysponuje miesięcznym dochodem netto nieprzekraczającym 1400 euro. Kolejne 20 proc. emerytów ma do dyspozycji kwotę między 1400 a 1790 euro miesięcznie. Dane pochodzą z badania EU-SILC dotyczącego dochodów i warunków życia przeprowadzonego w 2024 roku i obejmują 16,3 miliona osób pobierających emerytury lub renty.

Najzamożniejsi emeryci, stanowiący 20 proc. tej grupy, dysponują miesięcznie kwotą przekraczającą 2870 euro netto. Mediana dochodu netto dla osób powyżej 65 lat wyniosła 1990 euro miesięcznie, co oznacza, że połowa emerytów ma dochody poniżej tej kwoty, a druga połowa powyżej. Dla porównania mediana dochodu netto całego niemieckiego społeczeństwa wynosi około 2300 euro miesięcznie.

W ostatnich latach zarówno liczba emerytów, jak i ich dochody systematycznie rosną. W 2021 roku do grupy osób w wieku emerytalnym należało 15,9 miliona Niemców, a ich mediana dochodów wynosiła wówczas 1820 euro miesięcznie. Oznacza to wzrost o 9 proc. w ciągu trzech lat. W tym samym okresie mediana dochodów całego społeczeństwa wzrosła o 11 proc. z poziomu 2080 euro.

Relacja z gali ORLEN na straży

Struktura dochodów i różnice płciowe

Gospodarstwa domowe emerytów czerpią dochody przede wszystkim ze świadczeń emerytalnych. W gospodarstwach składających się wyłącznie z emerytów i rencistów emerytury i renty stanowią średnio 92 proc. całkowitych dochodów. Pozostałe źródła to dochody z majątku stanowiące 5 proc., dochody z pracy zarobkowej wynoszące 2 proc. oraz transfery socjalne takie jak zasiłek podstawowy stanowiące 1 proc. dochodów.

Znaczące różnice występują między dochodami emerytalnymi kobiet i mężczyzn. Kobiety powyżej 65 lat otrzymują średnio około 1720 euro brutto miesięcznie z tytułu świadczeń emerytalnych, podczas gdy mężczyźni otrzymują około 2320 euro. Oznacza to, że dochody emerytalne kobiet są średnio o 25,8 proc. niższe niż mężczyzn - to zjawisko nazywane jest luką emerytalną ze względu na płeć (Gender Pension Gap).

Główną przyczyną tej różnicy jest niższa aktywność zawodowa kobiet w okresie aktywności zawodowej. Gdy z analizy wykluczy się renty rodzinne, które są świadczeniami pochodnymi zależnymi od dochodów współmałżonka, luka emerytalna ze względu na płeć wzrasta do 36,9 proc. W ostatnich latach różnica ta nieznacznie się zmniejsza - w 2021 roku wynosiła 29,8 proc. dla wszystkich dochodów emerytalnych i 41 proc. bez rent rodzinnych.

Rosnąca liczba osób korzystających z pomocy socjalnej

Coraz więcej niemieckich emerytów zmuszonych jest korzystać z państwowej pomocy socjalnej. Na koniec 2024 roku około 739 tysięcy osób otrzymywało zasiłek podstawowy w wieku emerytalnym zgodnie z przepisami SGB XII. Oznacza to, że osoby te osiągnęły wiek emerytalny, ale nie mogły utrzymać się z własnych dochodów lub majątku.

Liczba beneficjentów tego świadczenia systematycznie rośnie. W porównaniu z rokiem poprzednim wzrost wyniósł 7,1 proc., gdy pomoc otrzymywało 690 tysięcy osób. W ciągu czterech lat od 2020 roku liczba osób korzystających z zasiłku podstawowego wzrosła o 31 proc. z poziomu 564 tysięcy. Jedną z przyczyn tego wzrostu jest zwiększona liczba uprawnionych obywateli Ukrainy.

Wzrósł również odsetek populacji korzystającej z tego świadczenia. Na koniec 2024 roku 4,1 proc. osób, które osiągnęły lub przekroczyły wiek emerytalny, pobierało zasiłek podstawowy. Rok wcześniej wskaźnik ten wynosił 3,9 proc., a cztery lata temu 3,2 proc. Problemy finansowe dotykają również młodszych Niemców, z których wielu boryka się z rosnącymi zaległościami w opłatach.

Dane pochodzą z europejskiej statystyki wspólnotowej dotyczącej dochodów i warunków życia EU-SILC, która jest głównym źródłem informacji o dochodach i warunkach życia w Niemczech oraz innych krajach Unii Europejskiej. Od 2020 roku badanie to jest zintegrowane z mikrocensusem jako próba cząstkowa. Analizy obejmują wyłącznie osoby mieszkające w prywatnych gospodarstwach domowych, z wyłączeniem mieszkańców domów opieki i innych placówek zbiorowych.

Wiek emerytalny w Niemczech stopniowo podnoszony jest z 65 do 67 lat. Osoby urodzone przed 1947 rokiem osiągały wiek emerytalny w wieku 65 lat, natomiast dla urodzonych w 1947 roku i później granica ta jest stopniowo podnoszona od 2012 roku. W grudniu 2024 roku wiek emerytalny wynosił 66 lat. Niektórzy ekonomiści ostrzegają przed trudnościami w utrzymaniu obecnego systemu emerytalnego w obliczu starzejącego się społeczeństwa.