Wirus, który nie zna granic. Oto jak Polska walczy z zagrożeniem

• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu
• Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, przenosi się głównie podczas kontaktów intymnych, ale także przez kontakt ze skażonymi przedmiotami.

Eksperci zwracają uwagę, że choć większość zakażeń przebiega bezobjawowo, niektóre typy wirusa mogą prowadzić do rozwoju zmian przedrakowych i nowotworów, takich jak rak szyjki macicy, pochwy, prącia czy gardła.

Jak podkreślają specjaliści, skutecznego leku na HPV nie ma, dlatego kluczową rolę w zapobieganiu chorobom odgrywa szczepienie ochronne.

Od 1 czerwca 2023 r. w Polsce działa ogólnokrajowy program bezpłatnych szczepień przeciw HPV, skierowany do dziewcząt i chłopców w wieku 9–14 lat. Program, będący częścią Narodowej Strategii Onkologicznej 2020–2030, opiera się na zaleceniach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT).

W Polsce program szczepień został rozszerzony od września 2024 r., umożliwiając realizację szczepień na terenie szkół. Już 40 proc. polskich placówek edukacyjnych przystąpiło do tego projektu, co pozwoliło na wykonanie 85 tys. szczepień w krótkim czasie. Celem Ministerstwa Zdrowia jest objęcie szczepieniami 60 proc. młodzieży do końca 2028 roku.

Dwie szczepionki w projekcie są bezpłatne

W ramach programu dostępne są dwie szczepionki: Cervarix, chroniąca przed typami HPV 16 i 18, oraz Gardasil 9, zapewniająca szerszą ochronę przed dodatkowymi typami wirusa.

Dzieci w wieku 9–14 lat mogą skorzystać z obu preparatów bezpłatnie, natomiast dla młodzieży w wieku 14–18 lat refundowana jest szczepionka Cervarix. Gardasil 9 w tej grupie wiekowej jest dostępny za pełną odpłatnością lub z częściową refundacją, zależnie od lokalnych decyzji samorządowych.

Tylko teraz! Darmowy pakiet wiedzy i najświeższych informacji dla medyków MedonetPRO + Onet Premium. Medyku, zarejestruj się bezpłatnie na MedonetPRO i uzyskaj 3-miesięczny dostęp do Onet Premium za darmo. Liczba ofert ograniczona. Wiedza, praktyka i najświeższe informacje w pigułce.

Eksperci podkreślają, że szczepienie przeciw HPV powinno być wykonane przed pierwszym kontaktem z wirusem, czyli najlepiej w wieku 9–14 lat. W tym okresie organizm reaguje na szczepionkę silną odpowiedzią immunologiczną, co zapewnia skuteczniejszą ochronę.

Szczepienia przeciw HPV, obok regularnych badań cytologicznych, są kluczowym elementem profilaktyki nowotworowej. Badania potwierdzają, że szczepienie zmniejsza ryzyko raka szyjki macicy i innych nowotworów wywoływanych przez HPV o ponad 90 proc.

• To cię może zainteresować: Pacjentka zmienia życie po HPV i diagnozie onkologicznej. "To był wyrok"

Programy szczepień przeciw HPV są realizowane w ponad 125 krajach świata, w tym w Stanach Zjednoczonych, Australii czy krajach Unii Europejskiej.

W Australii odnotowano spadek zakażeń typami objętymi szczepieniem z 22,7 proc. do 1,5 proc. wśród kobiet w wieku 18–24 lata, a kraj ten planuje wyeliminować raka szyjki macicy do 2035 roku. Z kolei w Danii niemal całkowicie wyeliminowano zakażenia HPV-16 i HPV-18 u zaszczepionych kobiet, co wskazuje na skuteczność szczepień oraz działanie odporności populacyjnej.

Globalna Strategia Eliminacji Raka Szyjki Macicy, przyjęta przez WHO w 2020 r., zakłada, że do 2030 roku 90 proc. dziewcząt na całym świecie zostanie w pełni zaszczepionych przeciw HPV, co może prowadzić do eliminacji chorób związanych z przewlekłym zakażeniem wirusem. Polska, realizując program szczepień, wpisuje się w ten globalny trend, dążąc do poprawy zdrowia publicznego i zmniejszenia liczby zachorowań na nowotwory związane z HPV.