Odpowiedzialność księgowego – dokąd sięga i kiedy realnie chroni klienta?

W polskim systemie prawnym księgowy nie tylko wykonuje czynności techniczne związane z księgami rachunkowymi – jego działania mają wpływ na bezpieczeństwo podatkowe i finansowe całego przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność księgowego może mieć charakter cywilny, zawodowy, administracyjny, a w określonych przypadkach – także karno-skarbowy. Co więcej, zakres tej odpowiedzialności – a także to, w jakim zakresie chroni ona klienta – jest ściśle związany z zakresem posiadanej polisy OC. I tu pojawia się problem.

Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Finansów z 6 listopada 2014 r., każdy podmiot prowadzący usługowo księgi rachunkowe ma obowiązek zawrzeć ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Wymóg ten dotyczy jednak wyłącznie pełnej księgowości – oznacza to, że osoby rozliczające np. tylko podatki, ryczałt czy kadry i ZUS, nie podlegają obowiązkowemu OC.

Minimalna suma gwarancyjna polisy wynosi równowartość 10 000 euro (wartość w walucie PLN przeliczana jest według kursu NBP na dzień zawarcia ubezpieczenia). Choć może się to wydawać dużo, w praktyce – przy dużych błędach podatkowych lub zaległościach – suma ta szybko przestaje wystarczać.

Podstawowy zakres ochrony – tylko część ryzyka

Warto mieć świadomość, że podstawowa – obowiązkowa polisa OC, obejmuje jedynie błędy związane z prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Przykładowo: błędne zaksięgowanie dokumentu, nieterminowe ujęcie zdarzenia gospodarczego, brak zapisów w księgach – to sytuacje objęte ochroną. Klient może wówczas domagać się naprawienia szkody z polisy OC biura rachunkowego. Jednakże problem zaczyna się wtedy, gdy dochodzi do błędów w innych obszarach, takich jak:

• sporządzanie deklaracji podatkowych (PIT, CIT, VAT),
• błędne rozliczenia z ZUS,
• obsługa kadr i płac,
• niezłożenie wymaganych dokumentów lub złożenie ich po terminie.

W takich przypadkach podstawowa polisa nie obejmuje odpowiedzialności, a klient może pozostać bez realnej ochrony.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ochrona rozszerzona – kiedy warto sięgnąć po więcej?

Pełna ochrona z OC biura rachunkowego jest możliwa dopiero wówczas, gdy biuro wykupi rozszerzoną polisę OC. Na rynku dostępnych jest kilka typów rozszerzeń, które realnie zwiększają zakres odpowiedzialności i zabezpieczenia przedsiębiorcy (tj. klienta biura). Wśród nich najważniejsze to:

1. sekcja II – odpowiedzialność podatkowa – obejmuje błędy w deklaracjach PIT, VAT, CIT, błędne wyliczenia podatku, nieuznane ulgi lub nieprawidłowe rozliczenie transakcji zagranicznych;
2. sekcja III – kadry, płace, ZUS – dotyczy nieprawidłowego naliczenia wynagrodzenia, składek ubezpieczeniowych, świadczeń pracowniczych czy błędów w dokumentacji kadrowej;
3. sekcja IV – odpowiedzialność karno-skarbowa – zapewnia ochronę w przypadku postępowań i kar wobec osób fizycznych (np. właściciela biura), w tym pokrycie kosztów obsługi prawnej;
4. sekcja V – ochrona danych osobowych i cyberbezpieczeństwo – chroni przed skutkami naruszenia RODO, zgubieniem dokumentacji, włamaniami i atakami hakerskimi.

Dodatkowo polisy można rozszerzyć o ochronę w zakresie usług świadczonych zagranicą lub w walutach obcych. W niektórych przypadkach dostępne są też klauzule pokrywające koszty opinii rzeczoznawców, audytów czy odszkodowań wypłacanych z tytułu nieprawidłowego doradztwa.

O co warto zapytać w kontekście polisy OC księgowego?

Wielu przedsiębiorców zakłada, że księgowy posiadający zawodowe ubezpieczenie OC zapewnia swoim klientom pełną ochronę. Jest to mylne założenie. Ochrona klienta wynika nie z samego faktu posiadania OC, ale z jego zakresu. Dlatego warto zapytać swojego księgowego o następujące kwestie:

• czy biuro rachunkowe posiada obowiązkową polisę OC?;
• czy polisa obejmuje także błędy w rozliczeniach podatkowych i kadrowych?;
• jaka jest suma gwarancyjna ubezpieczenia?;
• czy polisa obejmuje odpowiedzialność karno-skarbową?;
• czy obowiązuje także zagranicą?

Brak rozszerzeń w polisie ubezpieczeniowej może skutkować tym, że w razie błędu urząd skarbowy czy ZUS sięgnie bezpośrednio do kieszeni przedsiębiorcy, nawet jeśli winę za błędy ponosi biuro rachunkowe.