Przełom w relacjach z Chinami? Pekin wyciąga dłoń do UE

W trakcie rozmów w Pekinie Wang Yi wezwał Unię Europejską do "skorygowania" swojego postrzegania Chin i traktowania ich jako partnera, a nie konkurenta. Chiński minister podkreślił, że "historia dowiodła, iż Chiny i Europa są partnerami pomimo różnic systemowych". Zaproponował także połączenie chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku z unijną strategią Global Gateway oraz wspólną reformę globalnego ładu.

Global Gateway to strategiczna inicjatywa Unii Europejskiej, ogłoszona w 2021 roku, której celem jest wspieranie rozwoju infrastruktury na świecie, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Program ten ma być odpowiedzią UE na chińską Inicjatywę Pasa i Szlaku (Belt and Road Initiative, BRI) i zakłada inwestycje w infrastrukturę transportową, energetyczną, cyfrową oraz zdrowotną.

Spotkanie odbyło się w kontekście zbliżających się rocznic: 35-lecia nawiązania stosunków chińsko-estońskich oraz 50-lecia relacji Chin z UE. Wang Yi podkreślił, że między Chinami a Estonią "nie ma fundamentalnych konfliktów interesów", a otwarcie Chin napędzane innowacjami "stwarza ogromne możliwości dla globalnego rozwoju". Jednocześnie zaznaczył, że zasada "jednych Chin" pozostaje podstawą relacji i Pekin oczekuje jej przestrzegania przez Estonię, zwłaszcza w kontekście Tajwanu.

Estoński minister Margus Tsahkna, pierwszy od dekady szef MSZ Estonii odwiedzający Chiny, wyraził wolę pogłębienia współpracy i podziękował za przedłużenie ruchu bezwizowego, który ułatwia kontakty biznesowe i społeczne. Pochwalił także poparcie Pekinu dla współpracy państw na arenie międzynarodowej.

Podczas rozmów poruszono również kwestie międzynarodowe, w tym sytuację na Ukrainie. Stosunki chińsko-estońskie oceniane są jako poprawne, choć nacechowane ostrożnością, zwłaszcza po wycofaniu się Estonii z formatu 16+1 w 2022 roku. Mimo chęci utrzymania relacji gospodarczych, napięcia narastają w kwestiach geopolitycznych, szczególnie wokół zasady "jednych Chin" i rozmów Tallina z Tajpej na temat otwarcia przedstawicielstwa Tajwanu w Estonii, czemu Pekin stanowczo się sprzeciwia.

Z drugiej strony obserwujemy obecnie wyraźne napięcia gospodarcze i polityczne między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, które obejmują m.in. wojny handlowe, ograniczenia technologiczne oraz rywalizację geopolityczną.

W tym kontekście Pekin rzeczywiście podejmuje działania, które można uznać za pojednawcze wobec Unii Europejskiej. Chińskie władze zdecydowały np. o przedłużeniu programu ruchu bezwizowego dla obywateli 45 państw, w tym Polski, aż do końca 2026 roku. Pekin wznowił spotkania na wysokim szczeblu z przedstawicielami UE, m.in. w ramach dialogu gospodarczego i strategicznego. 

Te ruchy mogą być postrzegane jako próba zrównoważenia wpływów USA i znalezienia alternatywnych partnerów gospodarczych oraz politycznych.

Propozycja negocjacji umowy o wolnym handlu z UE, o której mówił chiński minister spraw zagranicznych Wang Yi, wpisuje się w tę strategię. Pekin liczy, że Unia Europejska - jako duży, niezależny gracz na arenie międzynarodowej - może być przeciwwagą dla presji ze strony USA.

Jednocześnie relacje UE-Chiny są złożone i obarczone własnymi wyzwaniami, takimi jak kwestie praw człowieka (Tybet, Ujgurzy), bezpieczeństwa technologicznego czy polityki wobec Rosji i Tajwanu. Unia Europejska oficjalnie określa Chiny jednocześnie jako partnera, konkurenta i systemowego rywala, co pokazuje ambiwalencję tych relacji.