Dlatego na Ziemi nie ma gór wyższych niż 9 tys. metrów? Wyjaśniamy

• Powstawanie gór jest efektem zderzania się i przesuwania płyt tektonicznych, które kształtują Ziemię.
• Najwyższa góra na świecie to Mount Everest, który osiąga wysokość 8849 m n.p.m.
• Na Marsie najwyższy szczyt to Olympus Mons - wulkan o wysokości ponad 22 km.
• Erozja, ciśnienie oraz grawitacja nie pozwalają, by na naszej planecie pojawiły się góry o wysokości 9 tys. metrów.
• Więcej ciekawych informacji z kraju i świata znajdziesz na stronie głównej RMF24.pl.

Proces powstawania gór to efekt zderzania się i przesuwania płyt tektonicznych, które od milionów lat kształtują powierzchnię naszej planety. Himalaje, w tym Mount Everest, powstały około 50 milionów lat temu w wyniku kolizji dwóch gigantycznych płyt - indyjskiej i euroazjatyckiej.

W pierwszych milionach lat po takim zderzeniu góry rosną najszybciej, osiągając imponujące wysokości. Jednak z biegiem czasu wzrost ten zwalnia, aż w końcu osiąga punkt równowagi.

Jak tłumaczą geolodzy, im wyższa góra, tym większa jej masa i nacisk na podłoże. Od wysokości około 5 tysięcy metrów ciśnienie w głębi Ziemi staje się tak duże, że skały zaczynają zachowywać się jak plastelina - powoli się odkształcają, a nawet "płyną", choć proces ten jest niezwykle powolny. To zjawisko sprawia, że dalszy wzrost góry staje się praktycznie niemożliwy.

Na Ziemi istnieje jeszcze jeden czynnik, który skutecznie ogranicza wysokość szczytów - erozja. Woda w postaci deszczu, śniegu czy lodu, a także wiatr i zmienne warunki pogodowe, nieustannie "zjadają" górskie masywy. Gdy góra osiąga dużą wysokość, na jej szczytach zaczynają tworzyć się lodowce, które działają niczym gigantyczne szlifierki, powoli ścierając skały i obniżając wierzchołki.

Eksperci podkreślają, że nawet najpotężniejsze siły tektoniczne nie są w stanie nadążyć za tempem, w jakim lodowce, opady i wiatry niszczą górskie szczyty. Dodatkowo, gdy zbocza stają się zbyt strome, dochodzi do osuwisk i lawin, które zabierają ze sobą kolejne fragmenty skał. Rzeki, płynące u podnóży gór, wyżłabiają głębokie doliny, jeszcze bardziej przyspieszając proces niszczenia.

Wielu pasjonatów astronomii zwraca uwagę na fakt, że na Marsie znajduje się Olympus Mons - wulkan o wysokości ponad 22 kilometrów, czyli prawie trzy razy wyższy od Mount Everestu. Skąd tak ogromna różnica? Kluczową rolę odgrywa tu grawitacja. Mars ma znacznie mniejszą masę niż Ziemia, a co za tym idzie - słabszą grawitację. Dzięki temu tamtejsze góry mogą rosnąć znacznie wyżej, zanim ich własny ciężar zacznie je "spłaszczać".

Na Ziemi, gdzie grawitacja jest silniejsza, a erozja znacznie intensywniejsza ze względu na obecność wody, góry nie mają szans osiągnąć takich rozmiarów. Dodatkowo, ziemska atmosfera i dynamiczne warunki pogodowe nieustannie przyczyniają się do niszczenia nawet najwyższych szczytów.

Chociaż teoretyczne modele sugerują, że na Ziemi mogłyby powstać góry o wysokości nawet 45 tysięcy metrów, w praktyce jest to niemożliwe. Mount Everest czy K2 to wyjątki, które powstały w szczególnych warunkach geologicznych i klimatycznych. Jednak nawet one nie są w stanie przekroczyć granicy 9 tysięcy metrów - siły natury nie pozwalają na więcej.

Naukowcy podkreślają, że to właśnie obecność wody w różnych postaciach - od deszczu, przez śnieg, po lodowce - jest głównym czynnikiem ograniczającym wzrost gór na naszej planecie. Gdyby nie ona, być może Ziemia mogłaby pochwalić się szczytami dorównującymi tym z Marsa.

Mount Everest pozostanie więc najwyższym punktem na Ziemi jeszcze przez wiele tysięcy lat. Jednak nawet on nie jest odporny na działanie czasu i sił natury. Każdego roku jego wysokość zmienia się o kilka milimetrów - raz rośnie, raz maleje, w zależności od aktywności tektonicznej i intensywności erozji.