Kurzajki na dłoniach to nieestetyczny problem. Skąd się biorą i jak je zwalczyć?

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Odpowiedz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Czym są kurzajki na dłoniach?

Kurzajki, inaczej brodawki, to niewielkie, grudkowate zmiany skórne wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papilloma Virus). Mają chropowatą powierzchnię, barwę zbliżoną do koloru skóry i często występują na dłoniach – szczególnie na palcach, grzbiecie dłoni oraz wokół paznokci. Warto jednak dodać, że kurzajki mogą pojawić się w dowolnym miejscu ciała. Przenoszą się przez przypadkowy kontakt, dlatego najczęściej występują na dłoniach, palcach, twarzy i stopach.

Istnieje ponad 100 rodzajów wirusa HPV, ale tylko niewielka liczba z nich powoduje kurzajki. Chociaż tego rodzaju grudki na skórze nie są niebezpieczne, to mogą wyglądać dość brzydko, w zależności od ich rozmiaru lub koloru. Niektóre z nich mogą być dość krępujące, zwłaszcza jeśli znajdują się w miejscu widocznym dla wszystkich. Przyjmuje się, że kurzajki częściej występują u dzieci i młodzieży oraz u osób obgryzających paznokcie. Eksperci dodają także, że osoby spędzające dużo czasu z rękami w wodzie (np. pracujące na zmywaku w restauracji), również są bardziej narażone na rozwój kurzajek na dłoniach.

Zobacz też: Obgryzanie paznokci zapobiega alergii

Rodzaje kurzajek na dłoniach

Warto wiedzieć, że kurzajki na dłoniach to tak naprawdę zbiorczy termin, w ramach którego można mówić o różnych rodzajach kurzajek. Wiedza o rodzaju kurzajki może pomóc w jej leczeniu.

Jakie są najczęstsze rodzaje kurzajek, które można znaleźć na dłoniach?

1. Kurzajki zwykłe (z ang. Common warts) – zwykle pojawiają się na grzbietach dłoni i palców, a ich rozmiar waha się od bardzo małych, jak ziarenko maku, do wielkości ziarnka grochu. Kurzajki zwykłe mają szorstką, łuszczącą się strukturę i są twarde w dotyku. Różnią się kolorem i mogą być białe, jasnobrązowe, różowe, szare lub cieliste. Czasami w kurzajce zwykłej można dostrzec drobne, zakrzepłe naczynia krwionośne, które wyglądają jak czarne kropki.

2. Kurzajki rzeźnika (z ang. Butcher’s warts) – są bardzo podobne do zwykłych kurzajek i historycznie występowały u osób regularnie dotykających surowego mięsa i ryb bez rękawiczek, stąd ich nazwa. Nie wiadomo, czy wirus wywołujący te brodawki jest naturalnie obecny u zwierząt, czy też surowe produkty pochodzenia zwierzęcego stanowią dobrą drogę przenoszenia wirusa między ludźmi.

3. Kurzajki płaskie (z ang. Flat warts) – najczęściej występują na twarzy, jednak mogą też pojawić się na grzbietach dłoni i przedramionach. Są bardzo małe i mogą pojawiać się w małych lub dużych skupiskach, przypominając wiele małych główek od szpilki. Tego typu kurzajki są gładkie w dotyku, płaskie na wierzchu i lekko uniesione. Mogą mieć kolor cielisty, różowawy lub żółtobrązowy.

4. Kurzajki mozaikowe (z ang. Mosaic warts) – powstają, gdy kurzajki są położone tak blisko siebie, że dochodzi do ich połączenia. Mogą czasami boleć i zwykle mają wielkość ziarnka grochu, różniąc się kolorem od cielistego do różowego lub ciemnobrązowego.

5. Kurzajki okołopaznokciowe i podpaznokciowe (z ang. Periungual and subungual warts) – te pierwsze pojawiają się wokół paznokci, a drugie występują pod paznokciami. Oba rodzaje początkowo są niewielkie (wielkości ziarenka maku), ale rosną. Kurzajki te mają również tendencję do rozprzestrzeniania się, tworząc skupiska. Mogą występować częściej u osób obgryzających paznokcie i naskórek koło paznokcia. Nieleczone mogą rozprzestrzenić się głęboko pod łożyskiem paznokcia, powodując infekcję grzybiczą i trwałe uszkodzenia. Mogą być trudniejsze do usunięcia niż inne rodzaje brodawek.

Skąd się biorą kurzajki na dłoniach?

Główną przyczyną kurzajek jest zakażenie wirusem HPV, najczęściej typu drugiego lub czwartego. Do zakażenia dochodzi przez skaleczenie lub zadrapanie, więc obgryzanie paznokci lub skubanie skórek wokół paznokci może stwarzać ryzyko przedostania się wirusa HPV do organizmu. Wirus ten stymuluje wzrost dodatkowych komórek, co powoduje, że zewnętrzna warstwa skóry staje się grubsza i twardsza w określonym miejscu (np. na skórze dłoni lub stóp).

Należy podkreślić, że nie u każdego, kto ma kontakt z wirusem HPV, rozwijają się kurzajki.

Według ekspertów najczęstsze przyczyny powstawania kurzajek to:

• obgryzanie paznokci (lub skórek wokół paznokci) – może być czymś naturalnym dla wielu osób, jednak może to również stwarzać warunki do wniknięcia wirusa HPV do skóry;
• osłabiony układ odpornościowy – osłabiony układ odpornościowy może nie być w stanie zwalczyć wirusa HPV. Dlatego właśnie, znacznie częściej niż dorośli, to dzieci mają problem z kurzajkami na dłoniach. Ich układ odpornościowy nie wykształcił jeszcze w pełni mechanizmów obronnych przeciwko licznym typom wirusów, w tym HPV;
• dotykanie cudzych kurzajek – kurzajki są zaraźliwe i mogą przenosić się z osoby na osobę poprzez sam kontakt. Można się nimi zarazić poprzez uścisk dłoni, dotykanie klamek, korzystanie z klawiatury i różnych innych przedmiotów, z których korzystały osoby z kurzajkami na dłoniach;
• kontakt z ręcznikami lub innymi przedmiotami używanymi przez osobę z kurzajkami – korzystanie z ręcznika osoby z kurzajkami lub wsuwanie stóp w jej kapcie lub buty (jeśli ma kurzajki) również może narazić na ryzyko ich rozwoju;
• dotykanie gołymi dłońmi lub stopami podłóg lub powierzchni, których używały osoby z kurzajkami na dłoniach lub palcach – wyjście spod prysznica lub wanny na matę lub podłogę, na której stały stopy, może prowadzić do rozwoju kurzajek;
• niedostateczna higiena – nieumycie dłoni lub stóp po kontakcie z przedmiotami lub powierzchniami używanymi przez osoby z kurzajkami lub po prostu brak regularnego mycia może prowadzić do rozwoju tych problemów skórnych;
• sucha skóra – może prowadzić do pęknięć i ran na dłoniach lub stopach, które są idealnym miejscem do wnikania wirusa HPV do organizmu i rozwoju kurzajek;
• nienoszenie klapek ani sandałów we wspólnych szatniach lub prysznicach – jeśli stopy mają bezpośredni kontakt z powierzchniami, które prawdopodobnie były używane przez osoby z kurzajkami na stopach, może dojść do zarażenia;
• skaleczenie się podczas golenia – wirus HPV częściej powoduje brodawki, gdy ma kontakt z uszkodzoną skórą. Skaleczenia i zadrapania podczas golenia mogą stanowić drogę zakażenia, dlatego kurzajki pojawiają się nierzadko u mężczyzn na brodzie, a u kobiet na nogach.

Zobacz też: Znaki, że masz fatalną odporność. Pięć objawów alarmowych

Jakie są objawy kurzajek na dłoniach?

Objawy kurzajek na dłoniach mogą się różnić w zależności od osoby, ale najczęściej obejmują:

• twarde, grudkowate zmiany skórne – mają chropowatą powierzchnię, często porównywaną do kalafiora i są wyraźnie wyczuwalne pod palcami;
• zgrubienie skóry wokół zmiany – skóra może być lekko uniesiona lub zrogowaciała;
• kolor zbliżony do skóry lub szarawy – mogą być też żółtawe lub brązowawe, a rzadziej lekko różowe;
• czarne punkciki wewnątrz kurzajki – zakrzepnięte naczynia krwionośne (często mylone z "korzeniem kurzajki");
• ból lub dyskomfort – zwykle kurzajki na dłoniach są niebolesne, ale mogą boleć przy ucisku lub zadrapaniu (ból jest częstszy, gdy brodawka znajduje się w miejscu nacisku np. na opuszkach palców).

Należy dodać, że kurzajki na dłoniach najczęściej pojawiają się na palcach (szczególnie wokół paznokci), na grzbiecie dłoni oraz przy stawach. Czasami występują w grupach (kurzajki mozaikowe) i mogą się rozsiewać na inne części dłoni lub palców.

Zobacz też: Co oznacza drętwienie opuszek palców? Gdy to się powtarza, idź szybko do lekarza

Kurzajki na dłoniach – kiedy skonsultować się z lekarzem?

Należy konsultować się z lekarzem (najlepiej dermatologiem), jeśli zauważy się którykolwiek z poniższych objawów związanych z kurzajkami na dłoniach:

• nietypowy kształt, kolor (np. ciemny lub nierównomierny);
• szybkie powiększanie się lub zmiana wyglądu;
• stały ból, pieczenie lub tkliwość;
• krwawienie bez wyraźnej przyczyny;
• objawy stanu zapalnego (zaczerwienienie, obrzęk, sączenie się ropy).

Zdaniem ekspertów z lekarzem należy się skonsultować także, kiedy:

• kurzajka nie reaguje na leczenie domowe (mimo stosowania preparatów z kwasem salicylowym czy krioterapii domowej przez 4–6 tygodni);
• kurzajki szybko się rozprzestrzeniają lub tworzą skupiska (kurzajki mozaikowe);
• kurzajki pojawiają się na wrażliwych obszarach dłoni, np. wokół paznokci (brodawki okołopaznokciowe), co może prowadzić do zniekształcenia paznokcia.

To bardzo ważne, zwłaszcza w przypadku osób z obniżoną odpornością, np. z powodu chorób przewlekłych (cukrzyca, HIV), przyjmowania leków immunosupresyjnych lub po przeszczepie – wtedy kurzajki mogą być trudniejsze do leczenia i bardziej uciążliwe.

Eksperci radzą, by w przypadku, gdy nie jest się pewnym, czy zmiana skórna to faktycznie kurzajka, również udać się do lekarza. Niektóre zmiany skórne mogą przypominać kurzajki, ale w rzeczywistości są objawem innych schorzeń – w tym poważniejszych (np. raka skóry). Wczesna konsultacja pozwala na trafną diagnozę i skuteczne leczenie.

Jak diagnozuje się kurzajki na dłoniach?

Zwykle wiele osób jest w stanie samodzielnie rozpoznać kurzajkę na dłoniach po samym jej wyglądzie. W razie wątpliwości, nietypowego wyglądu zmiany, jej szybkiego wzrostu lub bolesności, warto udać się do dermatologa, który może potwierdzić diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.

Lekarz przeprowadzi wywiad z pacjentem oraz dokona oględzin zmian skórnych. W ramach wywiadu lekarz może zapytać o czas trwania objawów, tempo wzrostu, ewentualny ból, swędzenie lub krwawienie, a także stosowane leczenie domowe (jeśli było) i narażenie na czynniki ryzyka (np. kontakt z osobą z kurzajkami, skaleczenia, korzystanie z siłowni/basenów).

W przypadku oględzin lekarz może chcieć wykorzystać dermatoskop – lupę z oświetleniem. Umożliwia również dokładne obejrzenie naczyń krwionośnych i struktury zmiany oraz pomaga odróżnić kurzajkę od innych zmian skórnych. To bardzo ważne, ponieważ lekarz musi wykluczyć m.in.:

• modzele, nagniotki (zgrubienia skóry bez czarnych punktów);
• brodawki łojotokowe (częstsze u starszych osób);
• raka kolczystokomórkowego (szczególnie gdy zmiana jest owrzodzona, krwawiąca);
• opryszczkę dłoniową (inny przebieg i lokalizacja).

W większości przypadków nie są potrzebne badania dodatkowe, jeśli jednak będzie inaczej, to badana te mogą obejmować:

• biopsję – pobranie fragmentu zmiany do badania histopatologicznego (np. jeśli istnieje podejrzenie nowotworu skóry);
• testy immunologiczne lub PCR na HPV – tylko w badaniach specjalistycznych (np. u osób z nawracającymi kurzajkami).

Jak leczyć kurzajki na dłoniach?

Jeśli chodzi o leczenie kurzajek na dłoniach, to jest wiele różnych metod walki z nimi. Co więcej, kurzajki mogą również zniknąć samoistnie, bez leczenia, chociaż może to potrwać miesiące lub lata (u dzieci znikają szybciej niż u dorosłych). Eksperci zalecają, aby w przypadku pozwolenia kurzajce goić się samoistnie, starać się jej nie dotykać, gdyż może to rozprzestrzenić wirusa na inne części ciała lub na inne osoby. Niestety, niezależnie od sposobu leczenia, kurzajki mogą pojawić się ponownie po zniknięciu.

Najlepsza metoda leczenia (usuwania) kurzajek zależy częściowo od jej rodzaju i może obejmować metody domowe i metody bardziej specjalistyczne.

Jakie są specjalistyczne metody leczenia kurzajek na dłoniach?

• Immunoterapia – pacjentowi podaje się antygeny, czyli substancje, które stymulują układ odpornościowy organizmu do zwalczania kurzajek na dłoniach. Ta metoda leczenia jest zazwyczaj zarezerwowana dla osób z nawracającymi kurzajkami zwykłymi. W czasie jej stosowania może wystąpić dyskomfort, obrzęk i zaczerwienienie.
• Elektrodeskalacja i łyżeczkowanie – zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Polega on na wysłaniu prądu elektrycznego do kurzajki, blokując jej dopływ krwi. Lekarz może następnie wyciąć ją (łyżeczkowanie).
• Kantarydyna – substancja chemiczna, która powoduje powstanie pęcherza pod kurzajką. Jest ona nakładana na kurzajkę na dłoni i pozostawiana do wchłonięcia na kilka godzin. Następnie lekarz będzie mógł usunąć kurzajkę. Zabieg ten może być jednak bolesny dla niektórych osób.
• Krioterapia – metoda zamrażania kurzajek na dłoniach za pomocą ciekłego azotu. Po około tygodniu martwa tkanka może zostać złuszczona. Mogą być jednak konieczne kolejne sesje krioterapii. Zabieg ten jest czasami stosowany w połączeniu z leczeniem kwasem salicylowym.
• Laseroterapia – lekarz może użyć pulsacyjnego lasera barwnikowego do kauteryzacji naczyń krwionośnych w kurzajce. Powoduje to jej zniszczenie i odpadnięcie. Zabieg ten jest na ogół uważany za ostateczność ze względu na ryzyko powstania blizn i długi czas rekonwalescencji.

Domowe sposoby na kurzajki na dłoniach

Przyjmuje się, że kurzajki zwykłe na dłoniach można leczyć w domu, z pomocą kwasu salicylowego – dostępny bez recepty w kilku formach, w tym jako skoncentrowany płyn, żel lub plaster. Przed jego użyciem należy jednak skonsultować się z lekarzem w sprawie rodzaju i stężenia kwasu salicylowego, którego należy użyć.

Według ekspertów, aby uzyskać najlepsze rezultaty, należy najpierw namoczyć kurzajkę w ciepłej wodzie przez 10–15 minut, aby ją zmiękczyć. Następnie należy spiłować martwy naskórek pilnikiem do paznokci lub pumeksem, ale przerwać piłowanie w przypadku wystąpienia dyskomfortu. Następnie należy nałożyć kwas salicylowy zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcją na opakowaniu. Należy dodać, że odpadnięcie kurzajki może potrwać kilka tygodni. W tym czasie należy przerwać stosowanie kwasu salicylowego, jeśli skóra stanie się podrażniona, opuchnięta lub bolesna.

Kurzajki na dłoniach można też pozbyć się w dosyć niekonwencjonalny sposób – z użyciem taśmy klejącej, która usuwa kurzajki warstwa po warstwie przez kilka tygodni. Wystarczy, że przyklei się mały kawałek taśmy klejącej do kurzajki na dłoni i pozostawi ją na miejscu przez trzy do sześciu dni. Następnie należy usunąć taśmę i delikatnie zeskrobać kurzajkę pilniczkiem do paznokci lub pumeksem, pozostawiając ją na powietrzu przez około dwanaście godzin. Po tym czasie należy ponownie przykleić taśmę i powtarzać cały proces, aż kurzajka całkowicie zniknie.

Jakie są inne domowe metody leczenia czy też usuwania kurzajek na dłoniach?

• Ocet jabłkowy – łagodny kwas, który może pomóc w wypaleniu kurzajek na dłoniach, jednocześnie atakując wirusa. Wystarczy przygotować mieszankę z dwóch części octu jabłkowego i jednej części wody. Teraz wystarczy nasączyć wacik w mieszance i przyłożyć go do kurzajki, przyklejając taśmą lub bandażem na noc. Czynność należy powtarzać co noc, aż kurzajka zniknie.
• Sok z cytryny – z badań opublikowanych w "India Journal of Dermatology" wynika, że kwas cytrynowy zawarty w soku z cytryny jest tak samo skuteczny w usuwaniu kurzajek jak miejscowy krem z tretinoiną, a jednocześnie powoduje mniej skutków ubocznych. Należy jednak pamiętać, aby zawsze rozcieńczyć sok z cytryny przed jego użyciem.
• Ekstrakt z czosnku – ma właściwości przeciwwirusowe, dlatego może świetnie działać przeciwko kurzajkom na dłoniach. Wystarczy nałożyć zmiażdżony czosnek bezpośrednio na kurzajkę i przykryć. Należy powtarzać aplikację czosnku codziennie, aż kurzajka zniknie. Można również spiłować brodawkę pumeksem przed wymianą czosnku.
• Przezroczysty lakier do paznokci – uważa się, że metoda ta działa poprzez uduszenie kurzajki. W tym przypadku można malować kurzajkę bezbarwnym lakierem do paznokci co drugi dzień przez dwa tygodnie.
• Spray z butanem w płynie – rozpyla się go na kurzajkę, zabijając tkankę i zamrażając ją. U niektórych osób może być to jednak metoda bolesna i nie zawsze tak skuteczna, jak profesjonalne techniki zamrażania kurzajek.

Czy kurzajki na dłoniach są groźne?

Nieleczone kurzajki na dłoniach zazwyczaj nie są groźne, ale mogą prowadzić do kilku uciążliwych powikłań – zarówno zdrowotnych, jak i estetycznych.

• Rozprzestrzenianie się kurzajek na inne części ciała – kurzajki (nie tylko te na dłoniach) mogą się "szerzyć" przez autoinokulację, czyli przeniesienie wirusa z jednej części skóry na inną (np. przez drapanie, obgryzanie paznokci lub dłubanie przy zmianie). Może dojść do powstania wielu kurzajek na obu dłoniach lub nawet na twarzy.
• Zakażenie innych osób – wirus HPV przenosi się łatwo przez kontakt skórny i wspólne przedmioty (np. ręczniki, narzędzia do manicure). Kurzajka, nawet niebolesna, stanowi źródło zakażenia dla otoczenia, czyli rodziny, partnera, współpracowników.
• Powikłania infekcyjne – drapanie lub zrywanie kurzajki może prowadzić do wtórnego zakażenia bakteryjnego, co objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem, bólem, a nawet sączeniem ropy. W skrajnych przypadkach może dojść do powstania ropnia.
• Zniekształcenie paznokci i skóry wokół – kurzajki wokół paznokci (brodawki okołopaznokciowe) mogą zaburzać wzrost paznokcia, prowadzić do jego deformacji, łamliwości, a także bólu przy codziennych czynnościach.
• Przewlekłość i oporność na leczenie – przyjmuje się, że im dłużej kurzajka pozostaje nieleczona, tym głębiej może wrastać i trudniej ją usunąć. Niektóre kurzajki rozwijają się w skupiska lub stają się oporne na standardowe terapie.

U osób z osłabioną odpornością (np. pacjentów z HIV, po przeszczepach lub przy leczeniu immunosupresyjnym) kurzajki mogą być liczne, trudne do leczenia i bolesne, wiec dodatkowe zwlekanie z rozpoczęciem leczenia może tylko pogorszyć sprawę. Nie można również zapomnieć, że takie widoczne zmiany na dłoniach mogą powodować wstyd, obniżone poczucie własnej wartości i wycofanie społeczne, zwłaszcza u dzieci i młodzieży.

Jak zapobiegać kurzajkom na dłoniach?

Aby zapobiegać kurzajkom na dłoniach, należy przede wszystkim unikać bezpośredniego kontaktu z osobami zakażonymi wirusem HPV oraz z przedmiotami, które mogły mieć kontakt z ich skórą – takimi jak ręczniki, narzędzia do manicure czy sprzęt na siłowni. Samo narażenie na wirusa brodawek lub kontakt z nim nie oznacza jednak, że rozwiną się u nas kurzajki. Ryzyko zakażenia jest większe w przypadku uszkodzenia skóry, np. skaleczeń i zadrapań.

Dlatego ważne jest zachowanie dobrej higieny rąk, częste mycie i dezynfekcja, zwłaszcza po korzystaniu z miejsc publicznych, takich jak baseny czy toalety. Zdaniem ekspertów należy unikać obgryzania paznokci i dłubania przy skórkach, ponieważ mikrourazy ułatwiają wirusowi wniknięcie do organizmu. Nie należy rozdrapywać istniejących kurzajek, ponieważ może to prowadzić do ich rozsiewania.

Trzeba także dbać o odporność – zdrowa dieta, sen i aktywność fizyczna pomagają organizmowi w walce z infekcjami. Regularna pielęgnacja dłoni i unikanie wilgoci lub nadmiernego przesuszania skóry również zmniejszają ryzyko zakażenia. Jeśli pojawi się już kurzajka, należy natychmiast rozpocząć leczenie, aby zapobiec jej rozprzestrzenianiu się.

Czy kurzajki na dłoniach to to samo co kłykciny kończyste?

Chociaż oba to rodzaje kurzajek wywoływanych przez wirusy z grupy HPV, to szczepy je wywołujące są różne, podobnie jak sposoby ich przenoszenia. W przeciwieństwie do kurzajek na dłoniach kłykciny kończyste przenoszą się poprzez kontakt seksualny i są chorobą przenoszoną drogą płciową. Kurzajki na dłoniach nie mogą rozprzestrzeniać się na okolice łonowe, a kłykciny kończyste nie mogą rozprzestrzeniać się na dłonie ani inne części ciała.