Przywódczyni Unii złożyła Trumpowi ryzykowną obietnicę. Teraz ma dwa wyjścia

1 miesiąc temu 21

Data utworzenia: 25 września 2025, 17:00.

Jak Ursula Von Der Leyen wywiąże się z obietnicy, do której klucz trzyma Viktor Orban? — To może być ciekawa rozgrywka — mówi w rozmowie z "Faktem" dr Andrzej Sadecki, kierownik Zespołu Środkowoeuropejskiego w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, związany m.in. z Ośrodkiem Studiów Wschodnich. Presja, jak mówi, rośnie, a do tej wywieranej przez Unię Europejską, wkrótce mogą dołączyć Stany Zjednoczone. Jeśli nie, szefowa Komisji Europejskiej może mieć problem.

638944097872267443.jpg Foto: Al Drago/Reuters, Bernadett Szabo / Reuters

Ursula Von Der Leyen po spotkaniu z Trumpem w kuluarach Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku przyznała, że prezydent USA ma rację, mówiąc o hipokryzji Europy; walki z rosyjskim imperializmem z jednej strony, a z drugiej ciągłego dotowania przemysłu energetycznego.

"Zgodziliśmy się co do pilnej potrzeby odcięcia Rosji od przychodów z handlu paliwami kopalnymi. Dokładnie to robi Europa, wprowadzając 19. pakiet sankcji. Podnosimy presję, blokujemy import rosyjskiego gazu na europejskie rynki, namierzamy traderów i rafinerie ropy na rynkach krajów trzecich" — oznajmiła, precyzując, że do 2027 r. Europa zamknie wszelkie kontrakty z Moskwą. Rosyjskie dochody z handlu energią, co do zasady, spadają, ale to wciąż setki milionów euro dziennie, w miesiąc blisko miliard. Te sumy generuje w Europie głównie Viktor Orban.

Ursula Von Der Leyen złożyła niewygodną obietnicę

"Ma całkowitą rację" — mówi w rozmowie z Agencją Reutera przewodnicząca KE, zapytana o słowa z przemówienia amerykańskiego prezydenta o Europie, która chcąc możliwie osłabić Moskwę, stale dotuje jej przemysł. Donald Trump uzależnił swoją decyzję o kolejnych sankcjach na Rosję od całkowitego odcięcia się Unii od tranzytu energii — paliw kopalnych. W twardych danych mowa o transakcjach na blisko 1 mld euro w skali miesiąca. W sierpniu br. Europa wytransferowała do Kremla 979 mln euro (LNG i ropa). Za największą część tej kwoty — 416 mln euro — odpowiada Viktor Orban, premier Węgier i Robert Fico — premier Słowacji. Za mniejsze jej części — Francja, Niderlandy i Belgia.

Andrzej Sadecki: mogą, tylko nie chcą

Jednym z rozwiązań trudnej obietnicy szefowej KE może być obecność USA. Donald Trump podczas spotkań w ramach Zgromadzenia Ogólnego mówił o planowanych rozmowach z europejskimi importerami rosyjskich zasobów.

— Jeśli dojdzie do rozmowy na ten temat pomiędzy Donaldem Trumpem i Orbanem, pewnie [premier —red.] będzie przedstawiał szereg argumentów, a w praktyce wymówek — opiniuje Andrzej Sadecki, ekspert, wieloletni analityk węgierskiej polityki zagranicznej, uczestnik programów badawczych w Budapeszcie i Brukseli. Padną, według analityka, słowa o strategicznym pacie, niemożności odwrotu od rosyjskich gazociągów, trudnej sytuacji geograficznej:

Węgrzy zapewne prędzej czy później podniosą też argument o trudnej sytuacji, wynikającej z braku dostępu do morza, z czego wynikałoby, że nie mogą zbudować własnych terminali. Tutaj koronnym przykładem są Czechy: udało im się w pełni zrezygnować z rosyjskiej energii, choć nie mają dostępu do morza. Mieli za to polityczną wolę

Praga uniezależniła się od Rosji za sprawą kontraktów z Niderlandami i terminalu Eemshaven w 2022 r. Z całego węgierskiego "tortu" energetycznego około 200 milionów euro miesięcznie stanowi ropa naftowa — ale i w tym przypadku analityk wymienia alternatywy:

Węgry mają dostęp do terminala chorwackiego. Są tam duże przepustowości, jeśli Budapeszt by się na to zdecydował, w zasadzie niemal całe zapotrzebowanie mogliby otrzymywać z terminala chorwackiego. Mogłaby to być ropa dostarczana z różnych miejsc

Sadecki przyznaje przy tym, że kontekst LNG jest trudniejszy do zagospodarowania ze względu na przepustowość, choć Chorwacja ma w swoim zasobie i taki, mógłby być niewystarczający. — Ale Węgry mają łączniki z wieloma państwami: Rumunią, Słowacją, a przez to i Polską. Były już wstępne rozmowy o imporcie gazu z kierunku bałtyckiego — wymienia.

Dywersyfikacja ruszyła, ale na pokaz

Viktor Orban, jak dotąd, podtrzymuje swoje stanowisko o bezalternatywości wobec rosyjskiego źródła. Jego minister spraw zagranicznych Peter Szijjarto po deklaracji Von Der Leyen wyrokował już w rozmowie z amerykańskim "Newsweekiem", że twarde stanowisko Budapesztu wynika z "geografii", a nie ideologii. W gruncie rzeczy wykorzystał już większość tropów, które sugeruje Andrzej Sadecki. Padły nawet, choć na razie wyłącznie w amerykańskich mediach, słowa o losie kraju bez dostępu do morza. "Będąc krajem śródlądowym z pewną ifrastrukturą, największa część dostaw energii jest zdeterminowana" — mówił. Wymienił nawet niedostateczną wydolność chorwackiej instalacji. "Jeśli odetniesz dostawy rosyjskiej ropy, to będziesz polegać na ostatnim i jedynym pozostałym rurociągu. Ale ma przepustowość znacznie mniejszą w porównaniu z zapotrzebowaniem Węgier i Słowacji" — argumentował.

Badacz węgierskiej polityki zwraca jednak uwagę, że — mimo tych deklaracji — pewna dywersyfikacja w Budapeszcie w gruncie rzeczy już ruszyła:

Warto odnotować, że Węgry podejmują pewne działania dywersyfikujące. To są niewielkie ilości, ale takie ruchy pozwalają im grać na czas: pokazują, że pewne działania podejmują i wyciągają to w dyskusjach z partnerami z USA i Europy

Wymienia najnowszy kontrakt z Shellem, z września br. Według relacji Bloomberga chodziłoby o 2 mld metrów sześciennych gazu LNG rocznie, których transport, przez Niemcy i Czechy, zaczynałby się w 2026 r. To niewielki wolumen, niepozwalający na odcięcie od Rosji.

— Odbieram to jako listek figowy; myślę, że chcą zostać przy surowcach rosyjskich, ale wciąż warto nie zostawiać ich z tym problemem samych. To jest zadanie dla KE, by dywersyfikację Węgrom ułatwiać; rozmawiać z Chorwatami, Rumunami. Stworzyć Węgrom warunki, w których mogliby zrezygnować z importu z Rosji — zaznacza Sadecki, przyznając przy tym, że ostateczna decyzja i tak spocznie w rękach Orbana.

Europa, mimo wszystko — w opinii badacza — powinna umożliwiać Węgrom transfer na kontynentalne źródła. To jeden z dwóch sposobów, drugi zakłada interwencję samych USA.

— Jednym z ciekawszych w tej sprawie wątków jest dla mnie perspektywa presji USA. Trzeba pamiętać, że Orban bardzo dużo zainwestował w relację z Trumpem. Łatwo mu zbyć krytykę Ursuli Von Der Leyen, natomiast jeśli krytyka przychodzi, na parę miesięcy przed wyborami, od jego w gruncie rzeczy bliskiego partnera, staje się to kłopotliwe — podnosi.

W kwietniu 2026 r. Węgrzy wybiorą nowy rząd. W badaniach opinii dobre noty zbiera główny konkurent Fideszu Peter Magyar. — To może być ciekawa rozgrywka — mówi Sadecki. Ze stworzonych w ten sposób przez Komisję Europejską warunków dywersyfikacji, mógłby wówczas skorzystać już nowy premier.

Fakt.pl